Begin september hebben de Verenigde Naties flinke kritiek geuit op hoe Nederland omgaat met mensen met een beperking. En dat zijn er in Nederland een heleboel: 2 miljoen. Er valt veel te verbeteren aan de toegankelijkheid van onderwijs, het openbaar vervoer en de arbeidsmarkt. En dat terwijl Nederland acht jaar geleden het VN-verdrag Handicap heeft ondertekend.

Het is deze week de Week van de Toegankelijkheid. Dit jaar wordt er extra aandacht gevraagd voor een toegankelijke werkplek. Als je het mij vraagt, mag er voor heel veel meer aandacht gevraagd worden. Organisaties houden vaak onvoldoende rekening met mensen met een beperking, waardoor zij niet als ieder ander kunnen deelnemen aan de maatschappij. Brieven in onbegrijpelijke taal, een webformulier dat niet digitaal toegankelijk is, te smalle gangpaden in een winkel waardoor iemand in een rolstoel er niet doorheen kan, films en series zonder audiodescriptie… Ik kan nog wel even doorgaan.

Toegankelijker maken

Er is dus een hoop winst te behalen in het toegankelijker maken van communicatie, websites, producten en dienstverlening. En het is belangrijk om dat te doen, want:

1.  Je vergroot je doelgroep (en klanttevredenheid). Er zijn dus in Nederland ongeveer twee miljoen mensen met een beperking. Door jouw producten en diensten ook voor hen toegankelijk te maken, open je deuren naar een grotere klantenkring. En dat niet alleen: je bouwt ook een inclusieve merkidentiteit op die vertrouwen en loyaliteit creëert.
2. Het is goed voor iedereen (ook mensen zonder een beperking). Je verhoogt vaak ook de tevredenheid van alle klanten door producten en diensten toegankelijk(er) te maken. Bijvoorbeeld: de perronhoogte laten aansluiten bij de instap van de treinen heeft niet alleen heel veel zin voor mensen in een rolstoel, maar ook voor mensen die reizen met een fiets, reiskoffer of kinderwagen.
3. Compliance aan nieuwe wet. Vanaf juni 2025 gaat de European Accessibility Act in. Producten en diensten zoals webshops en internetbankieren moeten volledig bruikbaar zijn voor alle Europeanen, dus ook voor mensen met een beperking.
4. ‘We benne op de wereld om mekaar te helpen, nietwaar?’ Het is natuurlijk ook gewoon heel menselijk om ervoor te zorgen dat communicatie, websites, producten en diensten voor iedereen toegankelijk zijn.

Een eerste stap is het inventariseren van waar mensen behoefte aan hebben en waar ze mee geholpen zijn. Vraag dat niet alleen aan de ‘gemiddelde’ klant, maar ook aan meer onzichtbare groepen. Inclusief onderzoek kan daarbij helpen!

Wat is inclusief onderzoek?

Met inclusief onderzoek krijg je inzicht in de behoeften en het gedrag van een zo breed mogelijke groep mensen. Dit omvat niet alleen de ‘gemiddelde’ klant, maar ook mensen met beperkingen. Zoals laaggeletterden, mensen met een visuele beperking of mensen met een energiebeperking.

Inclusief onderzoek helpt organisaties om te begrijpen hoe klanten – ongeacht hun achtergrond of mogelijkheden – reageren op producten en diensten. Want een product en dienst kan op het oog heel aantrekkelijk of technisch toegankelijk zijn, dat betekent nog niet dat het ook gebruiksvriendelijk of van toegevoegde waarde is.

Waar moet je rekening mee houden?

Het is makkelijker gezegd dan gedaan, je onderzoek inclusief maken. Het vraagt om flexibiliteit en creativiteit. En dat is juist het leuke! Op basis van mijn ervaring geef ik graag een aantal tips over waar je over na moet denken als je kwalitatief onderzoek uitvoert.

1. Onderzoeksdoel bepalen

De eerste stap in inclusief onderzoek is het vaststellen van het onderzoeksdoel. Dit bepaalt welke mensen je aan tafel wil hebben. Wil je weten welke behoeften er leven in Nederland ten aanzien van een nieuw tussendoortje? Ga dan het gesprek aan met zoveel mogelijk mensen met én zonder een beperking.

Wil je van een specifieke groep mensen weten of jouw registratieformulier voor iedereen toegankelijk en gebruiksvriendelijk is? Betrek dan (ook) specifieke doelgroepen in het onderzoek, zoals mensen met een visuele beperking of mensen met lage digitale vaardigheden.

2. Onderzoeksmethode

De doelgroep bepaalt de onderzoeksmethode. Er zijn veel kwalitatieve onderzoeksmethoden, maar niet iedere methode past bij iedereen. In de keuze is het belangrijk rekening te houden met ieders mogelijkheden en voorkeuren. Is iemand fysiek in staat naar een onderzoekslocatie te komen? Hoe moet de onderzoeksruimte ingericht worden? Hoe gedijt iemand in een groepssetting?

Pas de onderzoeksmethode aan op de mogelijkheden van de doelgroep. Dat zorgt ervoor dat deelnemers zich gehoord en gekend voelen. Waardoor zij zich veilig voelen om vrijuit te spreken.

3. Inclusieve communicatie

Zorg voor en tijdens het onderzoek voor inclusieve communicatie. Ook de communicatie over het onderzoek moet inclusief en toegankelijk zijn. Gebruik bijvoorbeeld eenvoudige taal in de uitnodiging, stel geen dubbelzinnige vragen tijdens het interview en bied ondersteuning waar nodig (zoals een gebarentolk).

4. Creatieve wervingsstrategieën

Soms zijn de doelgroepen die je wil bereiken moeilijk te vinden via traditionele wervingsmethoden. Wees creatief. Zoek contact met organisaties die werken met mensen met een beperking of neem deel aan evenementen waar deze groepen aanwezig zijn. Stap eens uit je bubbel! Bijvoorbeeld door de plaatselijke voedselbank of het buurthuis te bezoeken.

5. Deelnemers als VIP’s behandelen

Behandel deelnemers als VIP’s. Zorg dat deelnemen aan onderzoek leuk en zinvol is. Maak de verwachtingen duidelijk, bied een passende vergoeding en regel extra ondersteuning indien nodig. Mensen met een visuele beperking reizen met het openbaar vervoer. Haal ze voor een interview op bij een bushalte of het treinstation.

Je kan inclusief onderzoek meteen gedegen aanpakken door een onderzoeksbureau in te schakelen of door bovenstaande tips te volgen. Is dat nog een beetje veel van het goede? Begin dan klein! Klein onderzoek is altijd beter dan geen onderzoek. Richt bijvoorbeeld een ruimte in op je kantoor en nodig een aantal mensen uit met een beperking. Leg je communicatie, website of product voor en haal eerste reacties op. Denk na over een passend bedankje voor de deelnemers en ga aan de slag met de klantfeedback.

De voordelen van inclusief onderzoek voor organisaties

Inclusief onderzoek biedt organisaties de kans om producten en diensten te ontwikkelen die toegankelijk zijn voor iedereen, ongeacht achtergrond of mogelijkheden. Door te investeren in inclusief onderzoek, draag je bij aan een samenleving waarin iedereen mee kan doen.

Wil je vandaag al iets doen aan toegankelijkheid? Kijk dan eens in de agenda van de Week van de Toegankelijkheid of meld een activiteit aan die voor iedereen toegankelijk is!