Een familielid wees me op de uitzending van Wintergasten met de uit Engeland afkomstige Noreena Hertz. Zij heeft onder andere economie en filosofie gestudeerd en is bijzonder hoogleraar in de wereldeconomie. Ze vertelde over onderwerpen als feminisme, populisme en eenzaamheid. Over dat laatste schreef ze in 2020 een boek: ‘De eenzame eeuw; het herstellen van menselijk contact in een wereld die steeds verder ontrafelt’. Nog vóór corona deed ze hier veel onderzoek naar en belichtte ze haar visie op de oorzaken en gevolgen ervan.

Hertz stelt dat eenzaamheid onder jongeren zeer veel voorkomt, zelfs nog meer dan onder ouderen. Ze legt de relatie met smartphones, digitalisering en minder verbondenheid door kerk, vakbond en andere plekken voor samenkomst. Tussen 2008 en 2019 zijn veel jongerencentra gesloten en is er flink bezuinigd op bibliotheken (dat laatste is nu gelukkig anders). Ook bezuinigingen op openbaar vervoer zijn voor jongeren in dorpen een probleem.

Wie digitalisering als oplossing voor toekomstige zorg ziet, gaat volgens haar voorbij aan de behoefte aan verbondenheid. Het omzien naar elkaar is verminderd, stelt Hertz. En eenzaamheid heeft grote impact op gezondheid, welvaart en geluk. Ook benoemt ze de bedreiging voor de democratie. Als mensen zich niet verbonden voelen met anderen of teleurgesteld zijn in de overheid, zoeken ze naar mensen die aangeven dat ze er voor hen zijn. Volgens haar geeft dit een podium voor populisten en heeft de linkse flank dit laten liggen.

‘Eenzaamheid heeft grote impact op gezondheid, welvaart en geluk’

De wereld van ‘Yes we can’ ontbreekt momenteel. Door economische en financiële recessies en sociale media, technologie en terreuraanslagen/oorlogen is de toekomst voor jongeren somberder. Ze zijn veel bezig met het milieu en gender en zijn duidelijker over waar ze willen werken. Ze willen gelukkig wel iets doen om de wereld te veranderen. Dat geeft hoop.

Wat werk betreft hebben beroepsopgeleiden door automatisering banen verloren. Ze verwacht dat door Artificiële Intelligentie ook andere banen overbodig worden. Volgens haar moet er extra belasting worden betaald wanneer mensen vervangen worden door bijvoorbeeld robots.

Het werk van Hertz als econome wordt veel gelezen en discussie erover is belangrijk. Je kunt het met haar eens zijn of vragen stellen bij haar onderzoeken en uitkomsten. Sommige mensen zijn van mening dat digitalisering en smartphones veel hebben gebracht. Ik denk zeker dat bij Hertz een bepaalde kleuring van haar eigen wereld te herkennen is. Dat haar eigen baan door AI vervangen zou worden, ziet ze wel gebeuren. Nu worden haar onderzoeken al in haar exacte stijl weergegeven door Chat GPT. Maar, zo gaf ze aan: economische duiding voor de toekomst is nog steeds mensenwerk.