De Rudi & Freddie Show

Luisteraars! De laatste keer dat Matthijs Korevaar in De Rudi & Freddie Show zat, kwam hij met relativerende noten over de woningmarktmalaise: in de Gouden Eeuw was het erger. Nu heeft hij zijn neus uit de muffe boeken getrokken en is hij teruggekeerd naar onze eeuw, daar blijkt ook het nodige over te zeggen. We hebben het over de laatste woningmarktplannen van demissionair minister van Volkshuisvesting Hugo de Jonge. De Jonge heeft de afgelopen jaren een schot hagel van beleid afgevuurd op de woningmarkt, en dan met name op de vrije huursector (ongeveer 8 procent van het woningbestand). Er was al opkoopbescherming, hogere overdrachtsbelasting, meer box-3-heffing, nu komt daar nog bij: de Wet betaalbare huur, waarmee de huren in de vrije sector omlaag worden verordonneerd. Is dat een goed idee? Op het oog is het in ieder geval sympathiek: verhuurders de woningmarkt uitjagen, zodat starters weer een woning kunnen kopen. Helaas impliceert het bestaan van een verhuurder ook een huurder. En uit Korevaars onderzoek blijkt: in huurwoningen wonen vaak meer mensen met een lager inkomen, dan in koopwoningen. Zie de woningmarkt als een stoelendans met veel te weinig stoelen: het gevolg van de Wet betaalbare huur is dat er meer stoeltjes gereserveerd zullen worden voor de beter bedeelden, die ook nog eens minder geneigd zijn de stoeltjes te delen met anderen. Lekker dan! Sowieso: schiet het op als we elke keer beleid verzinnen voor degene die geen stoeltje wist te bemachtigen in de stoelendans, waardoor iemand anders weer geen stoeltje krijgt, waarvoor we dan ook weer beleid gaan verzinnen? Heeft iemand misschien nog ideeën om er wat stoeltjes bij te zetten!? En dan is er nog een bonus: wat kunnen we leren van de verkoop van prestigieuze baantjes in prerevolutionair Frankrijk (wilt u de hoogste rechter worden van Parijs: kost je 500 franc!)? Niet veel, maar leuk is het wel. Zoals altijd kun je je opmerkingen en suggesties met ons delen via rudienfreddieshow@decorrespondent.nl. Leesvoer bij deze aflevering: - Het nog ontoegankelijkere gesprek dat Jesse en Matthijs in 2020 voerden: 'Het is nu moeilijk een huurhuis te vinden, maar in de Gouden Eeuw was het nóg moeilijker'. (https://corr.es/3a4503) - De publicatie 'Roofs or Ceilings? The Current Housing Problem' (1945) van Milton Friedman en George Stigler. (https://corr.es/a64d0c) - Deze recente column van correspondent Tim 'S Jongers: 'Bestaanszekerheid is geen geldkwestie.' (https://corr.es/3526bd) - 'Morele ambitie', het nieuwste boek van Rutger, kun je al reserveren via onze kiosk. (https://corr.es/79a30c)

Ha luisteraars! Eiiiiigenlijk zouden we Hannah Prins en Jantijn Anema van Extinction Rebellion in de podcast hebben. Eén van hen werd geveld door afschuwelijke pestilentie. Dus hebben we in plaats daarvan deze week een gouwe ouwe uit de archieven geplukt: ons interview met Diederik Samsom. Hij kondigde vorige week zijn vertrek aan bij de Europese Commissie, dus wat dat betreft nog een actueel haakje ook! Samsom was stafchef voor Frans Timmermans, en daarna Wopke Hoekstra. en dus eigenlijk de topambtenaar die leiding gaf aan de Europese Green Deal. We hadden het met Samsom over Ecodesign: de geweldig gave richtlijn die onze stofzuigers, warmtepompen en lampjes zuiniger maakt. We hadden het over de Groningse gasbel: moet dit taboe geslecht worden? We hadden het over het prijsplafond voor elektriciteit. We hadden het over niet-gehaalde ambities die worden bestreden met nog hogere ambities. We hadden het over de waterstofambities van de Europese Commissie: kostbare energieverspilling of bittere noodzaak? En we hadden het over het verschil tussen Europa en Den Haag – hoe de medialuwte het ook mogelijk maakt meer over de inhoud te praten.

#001. Luisteraars! Welkom bij De Rudi & Freddie Show! Regelmatig hebben wij gesprekken over economie en politiek waarvan we achteraf denken: was dit niet ook een leuke podcast geweest? Die zijn we gaan opnemen. Dit is de eerste aflevering, over het basisinkomen. Zomaar wat vragen die voorbij komen in deze podcast: - Wat vind Jesse eigenlijk van het basisinkomen? - Maakt onze cultuur werkeloze zo depressief? - Hoeveel mensen zullen stoppen met werken als ze een basisinkomen krijgen? - Zal onze levensstandaard heel hard terugvallen als dat gebeurt? De Rudi & Freddie show is een productie van De Correspondent, het medium voorbij de waan van de dag. Nog geen lid? Neem hier eens een kijkje: corr.es/wordlid

#002. Luisteraars! In onze vorige podcast bespraken we het basisinkomen. Nu is de schimmige wereld van belastingontwijking aan de beurt. Zomaar wat onderwerpen die voorbijkomen: - Belastingontwijking en -ontduiking - De Panama Papers - Offshore Leaks, Swissleaks en hun betekenis - De Nederlandse rol in belastingontwijking - Wat er allemaal staat te veranderen De Rudi & Freddie show is een productie van De Correspondent, het medium voorbij de waan van de dag. Nog geen lid? Neem hier eens een kijkje: corr.es/wordlid

#003. Luisteraars! In deze podcast hebben we het over de woningmarkt. Over belangwekkende vragen als: - Waarom is wonen zo gruwelijk duur? - Hebben we weer een bubbel op de woningmarkt? - Wat kunnen we doen om wonen goedkoper te maken Hier nog wat visuele context bij ons gesprek: https://corr.es/4d28cc De Rudi & Freddie show is een productie van De Correspondent, het medium voorbij de waan van de dag. Nog geen lid? Neem hier eens een kijkje: corr.es/wordlid

#004. Dag (potentiële) luisteraars! Bij deze alweer onze vierde podcast. Ditmaal bespreken we Rutgers verhaal over renteniers. Enkele vragen die langskomen in ons gesprek: - Wat is rentenieren? - Hoe meten we wat de financiële sector aan waarde toevoegt? - Is de vuilnisman niet stiekem ook een rentenier? - Deugt Facebook? - Hindert de rentenier de innovatie? - En: wil Rutger niet stiekem de communistische heilstaat uitroepen? Het hele stuk van Rutger vind je hier: https://corr.es/bbaf88 De Rudi & Freddie show is een productie van De Correspondent, het medium voorbij de waan van de dag. Nog geen lid? Neem hier eens een kijkje: corr.es/wordlid

#005. Luisteraars! Ditmaal een speciale editie van De Rudi & Freddie Show. Collega Rutger is voor promotionele doeleinden naar Canada vertrokken. Niet gevreesd, ik heb een waardige vervanger gevonden (hoop ik): Rob Wijnberg. Dit keer hebben we het over de euro. We gaan het hebben over vragen als: - Hoe gaat het met Griekenland? - Hoe zal het straks gaan met Griekenland? - Wat zijn de weeffouten van de euro? - Hoe kunnen we de euro wél laten werken? De Rudi & Freddie show is een productie van De Correspondent, het medium voorbij de waan van de dag. Nog geen lid? Neem hier eens een kijkje: corr.es/wordlid

#006. Luisteraars! Rutger is terug van zijn zelfpromotietoer in Canada en New York. Vandaag gaan we in gesprek over een vergeten ideologie: het anarchisme. Het is een ideologie die volgens ons nodig toe is aan wat herwaardering. Zomaar wat onderwerpen die langskomen in deze podcast: - Waarom de mens eigenlijk best deugt. - Waarom 'de markt' versus 'de staat' een verkeerde en versleten tegenstelling is. - Wat de gevaren zijn van 'de blik van bovenaf.' - Hoe sommige ondernemers (zoals Jos de Blok van Buurtzorg) anarchistische principes omarmen - en met succes. - Het gemis van een linkse kritiek op bureaucratie - iets wat het anarchisme (in tegenstelling tot het socialisme) wel heeft. De Rudi & Freddie show is een productie van De Correspondent, het medium voorbij de waan van de dag. Nog geen lid? Neem hier eens een kijkje: corr.es/wordlid

#007. Waarde luisteraars! Het is weer tijd voor een nieuwe podcast, ditmaal met onze zeer gewaardeerde collega Maurits Martijn(bekend van televisie). Maurits heeft met Dimitri Tokmetzis een boek geschreven over ‘het levensbelang van privacy.’ Onderwerpen die voorbijkomen in deze podcast: - Waarom lijkt de dataverzameling maar niet te stoppen? - Wat zijn, afgezien van wat vervelende incidenten, de risico’s van de groei van de surveillancestaat? - Waarom zou privacy een collectief in plaats van een individueel ideaal moeten zijn? De Rudi & Freddie show is een productie van De Correspondent, het medium voorbij de waan van de dag. Nog geen lid? Neem hier eens een kijkje: corr.es/wordlid

#008. Luisteraars! We hebben weer een nieuwe podcast opgenomen. Het onderwerp deze keer: twijfel. Knagende, gruwelijke, existentiële twijfel. Zomaar een paar zaken die voorbijkomen: - Waarom het zo lastig is - vooral voor publieke figuren - om fouten toe te geven. - Waarom non-twijfelaars toch een belangrijke rol hebben in het publieke debat. - Over onze eigen standpunten: waar geloofden we vroeger in, maar nu niet meer? - Waarom Rutger zo'n fan is van de idealist én twijfelaar Bertrand Russell. - Hoe Jesse - en velen met hem - last heeft van het 'oplichterssyndroom'. Oftewel: de angst om ieder moment door de mand te vallen. De Rudi & Freddie show is een productie van De Correspondent, het medium voorbij de waan van de dag. Nog geen lid? Neem hier eens een kijkje: corr.es/wordlid

#009. Waarde luisteraar! We worden opgevoed met het idee dat het volgen van het nieuws goed is voor je algemene ontwikkeling. Dat je er zelfs een beter mens van wordt. Maar wij betogen in deze podcast precies het tegenovergestelde. Deze onderwerpen komen in de podcast voorbij: - Smeuïge anekdotes van Rob en Rutger die jaren geleden nog werkten als nieuwsverslaggever. - Waarom Rob is vertrokken als hoofdredacteur bij nrc.next. - Waarom het soms toch belangrijk is over 'de waan van de dag' te schrijven. - Welke media wij dan wel volgen. De Rudi & Freddie show is een productie van De Correspondent, het medium voorbij de waan van de dag. Nog geen lid? Neem hier eens een kijkje: corr.es/wordlid

#010. Welkom terug, luisteraars! Dit keer gaat de podcast over schuld en geld, al is dat eigenlijk hetzelfde. Een paar van de onderwerpen die voorbijkomen: - Wat is geld? En hoe kun je zelf geld scheppen? - Hoe is geld ontstaan? - Hoeveel zorgen moeten we ons eigenlijk maken over de Nederlandse staatsschuld? - Waarom verwarren we schuld in economische zin te vaak met schuld in morele zin? - En hoe werd de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden in de Gouden Eeuw het Silicon Valley van Europa? (Qua faillissementsrecht dan.) De Rudi & Freddie show is een productie van De Correspondent, het medium voorbij de waan van de dag. Nog geen lid? Neem hier eens een kijkje: corr.es/wordlid

#011. Dag luisteraars! Het tweede seizoen van De Rudi & Freddie Show is daar. Wat betekent dat? Eigenlijk is het vooral een cosmetische verandering. We hebben nu een eigen kanaal en Rutger heeft een nieuwe bril (‘goeie kop voor de radio’ zeggen we dan). Verder is het gewoon een gesprek als vanouds. Dit keer gaat het over de wetenschap. Onderwerpen die we in deze podcast bespreken: - Wanneer hebben we zelf de wetenschap verkeerd gebruikt? - Wat zijn de gebreken van de data die wetenschappers gebruiken (van economische statistieken tot scans van het brein)? - Wat is er mis met de best bekeken TED Talk aller tijden? - Of sterker nog: waarom klopt het meeste gepubliceerde onderzoek waarschijnlijk niet? - Welke belangen zorgen ervoor dat er steeds weer slechte wetenschap de wereld in wordt geslingerd? En waarom zijn er toch nog redenen tot hoop? Bekijk het hele stuk hier (inclusief infographic die laat zien dat al je eten kanker veroorzaakt): https://corr.es/e552c5 De Rudi & Freddie show is een productie van De Correspondent, het medium voorbij de waan van de dag. Nog geen lid? Neem hier eens een kijkje: corr.es/wordlid

#012. Luisteraars! We hebben het deze keer natuurlijk over de verkiezing van Donald Trump als president van de Verenigde Staten. Zomaar wat onderwerpen die voorbijkomen: - Waar waren we toen Donald Trump werd verkozen? - Hoeveel zorgen moeten we ons maken? - Wat was de rol van de media tijdens deze verkiezingen? - Is de democratie aan het falen of probeert ze ons iets te vertellen? - En bovenal: wat nu? Tips, vragen, opmerkingen en snoeiharde kritiek blijven zoals altijd meer dan welkom. De Rudi & Freddie show is een productie van De Correspondent, het medium voorbij de waan van de dag.

#013. Luisteraars! Nieuwe handelsverdragen als TTIP sneuvelen door fel protest tegen chloorkippen en schimmige rechtbanken. Donald Trump belooft een nieuw tijdperk van ‘protectionisme’ (het weren van buitenlandse producten). De grote vraag is natuurlijk: is dit alles een goede of een slechte zaak? Zomaar een paar onderwerpen die voorbijkomen: - Waarom de meeste handelsverdragen niet meer over handel gaan. - De economische opbrengst van nieuwe handelsverdragen is vaak nihil. - Waarom de meeste landen helemaal niet rijk zijn geworden door hun markten open te gooien. - Waarom Nederlanders boter op hun hoofd hebben als ze zeggen bang te zijn voor internationale investeringsrechtbanken. - Kunnen we de globalisering nog terugdraaien? En zouden we dat moeten willen? De Rudi & Freddie show is een productie van De Correspondent, het medium voorbij de waan van de dag.

#014. Een kleine vijf jaar geleden schreef Rutger Bregman nog een column waarin hij betoogde dat het geneuzel over Zwarte Piet maar eens voorbij moest zijn. Hij schaamt zich daar nu diep voor. Want als er íets in de afgelopen jaren is gebleken, dan is het dat racisme springlevend is. En dat wij - twee waanzinnig witte mannen - daar dikwijls een blinde vlek voor hebben. Daarom dit keer een gesprek over racisme met cultureel antropoloog en correspondent Microrevoluties Sinan Çankaya. Zomaar wat onderwerpen die voorbijkomen: - Sinans onderzoek naar etnisch profileren en het racisme bij de politie. - Waarom is het zo moeilijk en ongemakkelijk om over racisme te praten? - Het belang van microrevoluties: als je wil dat er iets verandert, moet je soms even onaardig zijn. - Moeten we vooral economische klasse of etniciteit benadrukken? Of zouden we die tegenstelling juist moeten overstijgen? - De slotslom: kleurenblindheid is geen optie. De Rudi & Freddie show is een productie van De Correspondent, het medium voorbij de waan van de dag.

#015. Luisteraars! Deze keer een gesprek met Ester Gould en Sarah Sylbing, de makers van de documentairereeks Schuldig. De serie gaat over mensen met schulden, over de hulpverleners die hen proberen te helpen, over de deurwaarders die hen tot betaling moeten dwingen - het is een gekmakend profiel van de Nederlandse schuldenindustrie. Zomaar wat onderwerpen die voorbijkomen in de podcast: - Waarom arme mensen domme dingen doen. - Waarom armoedebestrijding een geweldige investering is met een enorm rendement. - Hoe het komt dat we zo vaak het opgeheven vingertje zien als het over schulden gaat. - Wat we kunnen doen om de schuldenindustrie beter in te richten (en wat we kunnen leren van andere landen). - Hoe zenuwachtig de netmanagers in Hilversum waren over de serie (die uiteindelijk miljoenen kijkers kreeg).

#016. Hallo luisteraars! Johannes schrijft voor ons nogal conservatieve stukjes over het onderwijs die, als ik (Jesse) het even ongenuanceerd samenvat, vaak met de conclusie eindigen dat het allemaal best oké gaat met het Nederlands onderwijs. Nu heb ik bijzonder slechte ervaringen met school in algemene zin. Die beroerde ervaringen heb ik altijd toegeschreven aan ons beroerde onderwijssysteem. Daarom een gesprek over onderwijs met Johannes. Onderwerpen die voorbij komen: -Waarom het perspectief van de leerling niet alles zegt over de kwaliteit van het schoolsysteem. -Is het belangrijk dat leerlingen dingen doen die ze niet leuk vinden? -Wat is eigenlijk de invloed van onderwijs en onderwijsbeleid op leerprestaties? -Hoe kan het onderwijs in Nederland beter?

#017. Dag luisteraars! Er waren dentale perikelen (Jesse), er waren riante vakanties naar skiresorts (Rutger), maar De Rudi & Freddie Show is na een korte periode van afwezigheid weer terug. Dit keer met een speciale gast: Sanne Blauw, onze correspondent Ontcijferen (bekend van televisie). We hebben het over de belangrijkste cijfers in de verkiezingstijd: de peilingen en de doorrekeningen van het Centraal Planbureau. Want wat deze cijfers gemeen hebben, is dat ze voortdurend verkeerd worden gebruikt. Onderwerpen die voorbijkomen: - We gebruiken peilingen precies waarvoor ze niet bedoeld zijn. - Hoe goed zijn de Nederlandse peilers? - Het belang van foutmarges. - Hoe het CPB ‘de banenkampioen’ uitroept op basis van twijfelachtige aannames. - Waarom de rekenaars van Henk Krol misschien toch wel een punt hadden.

#018. Dag luisteraars! Rudi is er weer eens niet, hij is op tournee door het Verenigd Koninkrijk. Maar, er zijn waardige vervangers. Dit keer een speciale verkiezingseditie met Rob Wijnberg en Jelmer Mommers. In talkshow na talkshow, in debat na debat gaat het over de peilingen, de toekomstige coalities, het Asscher-effect (of het gebrek daaraan). Maar welke onderwerpen werden deze verkiezingen niet besproken? Daar gaan we het deze podcast over hebben.

#019. Dag luisteraars! Rutger is terug uit den vreemde, dus bij deze: een podcast gezellig ouderwetsch met z'n tweeën. En we gaan het natuurlijk hebben over de verkiezingsuitslag. Zomaar wat onderwerpen die voorbijkomen: - The Good, The Bad and The Ugly van deze verkiezingen - Wat kunnen we verwachten van een regering van VVD/CDA/D66/??? - Is het erg dat de PvdA gedecimeerd is? - Moet GroenLinks gaan meeregeren? - En hoe zou een nieuwe linkse politiek eruit moeten zien?

#020. Hallo luisteraars! Onze ervaring met economen interviewen is niet erg goed. Meestal lijkt het alsof je een andere taal spreekt. Bij Bas Jacobs is dat niet zo. Hij luistert naar andersdenken, is bereid zijn mening aan te passen én is heel goed in staat de uitgangspunten van de economie te verdedigen. De onderwerpen die langskomen: - Wat we kunnen leren van de financiële crisis, - Of je economie kunt bedrijven zonder politiek te bedrijven - Waarom de kabinetten Rutte I en II níet economisch succesvol waren, - En hoe het toch kan dat bijna alle media (in tegenstelling tot economen) zich achter het begrotingsdogma van het laatste kabinet schaarden.

#021. Hallo luisteraars! Hierbij het tweede deel van ons gesprek met econoom Bas Jacobs. De vorige R&F Show eindigden we met bezuinigingen in Griekenland. Deze aflevering gaan we vrolijk door met bezuinigen. En heel veel meer.

#022. Luisteraars! Ja, het was allemaal een beetje schraal de laatste tijd. Dat had weer alles te maken met Rutger, die zich de laatste weken nogal veel in het buitenland begeeft, om de vertalingen van zijn boek te promoten. Hoog tijd, kortom, om even bij te praten. Onderwerpen die voorbijkomen: • De buitenlandse avonturen van Rutger. Hoe is dat nou, spreken op de TED der TED's? • Een dertig minuten durende rant van Jesse over boetes voor onverzekerde voertuigen. • Wat je kan overkomen als een auto of motor die al is gesloopt nog wel staat geregistreerd. • Waarom er veel betere Kamervragen moeten worden gesteld over deze kwestie. • Het verhaal achter VVD-partijvoorzitter Henry Keizer - deugt die man nou, of niet? • De tenenkrommende 'he said, she said-journalistiek' over #keizergate.

#023. Luisteraars! Jesse en ik (Rutger) zijn al langere tijd gefascineerd door de vraag hoe het onderwijs van de toekomst eruit zou moeten zien. Zouden we kinderen bijvoorbeeld meer vrijheid kunnen geven om zelf te ontdekken en te leren? Onze eigen ervaring is dat we het beste leren als we gemotiveerd zijn om iets te weten te komen. Maar hoe ver kun je gaan als school, en hoeveel vrijheid kunnen kinderen aan?

#024. Beste luisteraars! De afgelopen maanden deed Jesse onderzoek naar de omvang van Nederland als belastingparadijs. Jesse ontdekte - op basis van vertrouwelijke documenten - hoe een obscure wetswijziging Nederland tot een van de grootste belastingparadijzen ter wereld heeft gemaakt.

#025. Hallo Luisteraars! Vorige keer viel ze geblesseerd uit, maar deze keer is het gelukt: een podcast met collega Bregje Hofstede. We praten over het feminisme, en wat dat eigenlijk nog is of moet zijn in een tijd dat zelfs Ivanka Trump zich feminist noemt.

#026. Beste luisteraars! Donderdagavond was het zover: de eerste Rudi & Freddie Show voor publiek. Doodeng, want je weet natuurlijk niet wat voor mensen daar zoal op afkomen. Nou, dat waren toch wel wat vreemde figuren. Zo vertelde een jongen dat hij één aflevering van onze podcast wel vier keer had geluisterd ('Ik moest een IKEA-bed in elkaar zetten.'). Wij vonden het in ieder geval heel erg leuk! En voor herhaling vatbaar, alleen dan misschien elders in het land? Op het programma donderdagavond stonden onze boekenplannen. Jesse doet al een tijd onderzoek naar de wereld van schulden, Rutger schrijft over waarom het tijd is voor een hoopvoller mensbeeld. Er kwamen veel interessante vragen uit het publiek.

#027. Luisteraars! Na de liveshow, nu weer een podcast op de zolderkamer van podcastmaker Romanee Rodriguez. Dit keer met advocaat Jelle Klaas. Een fascinerend figuur, dat zie je al gelijk aan de kledingstijl die zich nog het best laat omschrijven als krakerchic (kraker van boven, Zuidas van onder). Klaas werkt bij het Nederlands Juristen Comité voor de Mensenrechten waar hij strategisch procedeert voor de goede zaak. Denk: stromend water voor kinderen behouden en zorgen dat uitgeprocedeerde vluchtelingen een bed, bad en brood krijgen.

#028. Maak kennis met Albert Jan Kruiter. Hij is bestuurskundige, gepromoveerd op de filosoof Alexis Tocqeuville en weet waanzinnig veel van de bureaucratische machine die we 'de verzorgingsstaat' noemen.

#029. Dit is de tweede helft van ons interview met actieonderzoeker Albert-Jan Kruiter. Voor wie de vorige podcast heeft gemist: Albert-Jan is een gepromoveerd bestuurskundige met een zwarte band in bureaucratisch judo. De ene helft van de week helpt hij mensen die verstrikt zijn geraakt in de regels, protocollen en beslisbomen van onze verzorgingsstaat. De andere helft leest hij de verzamelde werken van dode filosofen.

#030. Hallo! Na een reeks van podcasts met gasten, nu weer eens de klassieke setting met zijn tweeen. Gelijk ook de laatste keer, want Rutger gaat het evangelie verspreiden down under (en een beetje vakantie vieren - kangaroos en kakapo's kijken). Goed, waar hebben gaat deze podcast over? Nou, bij de Rudi & Freddie Show beschrijven wij met enige regelmaat gruwelijke misstanden om vervolgens onze luisteraars op te roepen met de zwarte vlag richting Malieveld te trekken. Maar wat is dat nou, zo'n zwarte vlag? Hoe kunnen we echt verandering bewerkstelligen? Daar gaat deze podcast over.

#031. Luisteraars! Rutger is dus weg. Dus, zoals beloofd, dit keer de Robbie en Freddie Show - de navelstaareditie. We gaan het namelijk hebben over De Correspondent. We bestaan nu (bijna) vier jaar, dus een mooi moment, leek ons zo.

#032. In een nieuwe aflevering van de Rudi & Freddie Show gaan we met collega Jelmer Mommers en een stofkam door het akkoord, en komen we tot de conclusie dat Nederland in werkelijkheid veel te weinig doet.

#033. Een nieuwe aflevering van de Rudi & Freddie Show, dit keer met collega Jelmer Mommers. Het onderwerp is een tikje breed: de toekomst van de mensheid op planeet aarde. Mogen we optimistisch zijn, of is alles al verloren?

#034. Een nieuwe aflevering van de Rudi & Freddie Show, dit keer met collega Sanne Blauw. We spreken over het boek waar ze nu aan schrijft - en dan vooral over hoe het is: een boek schrijven.

#035. Op 18 december 2017 sprak Jesse Frederik de 23ste Den Uyl-lezing uit. Over waarom hij zich sociaaldemocraat voelt, maar nooit op de Partij van de Arbeid stemt. De lezing wordt ingeleid door Rogier den Uyl en na afloop volgen reacties van Klara Boonstra en Pieter Hilhorst.

#036. Meer dan honderd jaar geleden gebeurde er iets ongelofelijks: duizenden soldaten kwamen uit hun loopgraven en vierden samen Kerst. Want haat en vijandschap zitten niet diep in onze natuur, maar vormen een dunne laag op een goed hart.

#037. Jesse is terug! We hebben het over zijn Den Uyl-lezing, de reacties erop en gaan dieper in op een van zijn belangrijkste voorstellen: de basisbaan.

#038. Er is al zolang geen Rudi & Freddie Show meer geweest dat we maar seizoen drie hebben uitgeroepen. Niet gevreesd, vanaf nu zijn we voornemens ons weer aan het tweewekelijkse ritme te houden. Goed, in de tussentijd hebben we natuurlijk niet stilgezeten. Ik heb vorige week zelfs maar liefst drie boeken uitgelezen, die eigenlijk allemaal gingen over het placebo-effect. Een compleet fascinerend onderwerp!

#039. Dit keer hebben we het over een ellenlang artikel dat Rutger onlangs schreef, over een nogal grote vraag: is beschaving nou een goed idee geweest, of een grote blunder?

#040. Een speciale aflevering van de Rudi en Freddie Show - dit keer met een heuse scoop. Met Jelmer Mommers interviewde ik advocaat Roger Cox, die het opneemt tegen een van de machtigste bedrijven ter wereld.

#041. Een nieuwe aflevering van De Rudi & Freddie Show! Dit keer hebben we het over de gevaren van vriendschap, empathie en een overschot aan emotionele betrokkenheid - iets waar Rutger toevallig net over schrijft, en waar Jesse wel ervaring mee heeft.

#042. In deze editie van de Rudi & Freddie Show is John Crombez te gast. Hij is voorzitter van de linkse partij sp.a in Vlaanderen. En hij zit vol spannende anekdotes uit zijn tijd als staatssecretaris voor Fraudebestrijding.

#043. Tijdens de allereerste aflevering van De Rudi & Freddie Show, inmiddels al bijna twee jaar geleden, hadden we het er al eens over: gratis geld. Een lid vroeg ons toen om ook eens een keer een podcast te maken over de effectiviteit van 'gewoon geld geven aan arme mensen' als het gaat om ontwikkelingssamenwerking. Bij deze!

#044. In de nieuwste aflevering van onze podcast De Rudi & Freddie Show: wij horen vaak dat de technologie achter bitcoin, blockchain, zo geweldig is. Dus daar wilden we het over hebben. (Spoiler: wij zijn sceptisch.)

#045. Als je tegenwoordig een boekhandel binnenkomt, dan zie je al snel titels als 'How Democracies Die' en 'On Tyranny'. Maar hoeveel zorgen moeten we ons echt maken? Als iemand die vraag kan beantwoorden is het wel politicoloog Cas Mudde. Hij reist door Europa om zijn verhaal vertellen en doet nu ook de Rudi & Freddi Show aan. Ik (Rutger) sta er dit keer alleen voor, daar makker Jesse op de vlucht is voor boze fans van de blockchain (luister onze vorige podcast als je niet begrijpt waar ik het over heb!)

#046. Hallo! Zoals trouwe luisteraars van de Rudi & Freddie Show weten was ik – Jesse – op de vlucht vanwege boze hordes blockchainliefhebbers. Op Corsica heb ik kunnen reflecteren op mijn eerdere opmerkingen over de disruptieve supertechnologie. Ik er maar liefst zeven boeken gelezen, en aangezien het bijna vakantie is, dachten wij: leuk, een vakantieboekenpodcast.

#047. Podcasten is niet gratis. We kunnen je steun goed gebruiken! Mocht je graag naar ons luisteren, maak dan vooral meer vette journalistiek en verhalen mogelijk door lid te worden van De Correspondent of te doneren via: https://decorrespondent.nl/doneer

#048. Podcasten is niet gratis. We kunnen je steun goed gebruiken! Mocht je graag naar ons luisteren, maak dan vooral meer vette journalistiek en verhalen mogelijk door lid te worden van De Correspondent of te doneren via: https://decorrespondent.nl/doneer

#049. Podcasten is niet gratis. We kunnen je steun goed gebruiken! Mocht je graag naar ons luisteren, maak dan vooral meer vette journalistiek en verhalen mogelijk door lid te worden van De Correspondent of te doneren via: decorrespondent.nl/doneer

#050. We gaan de dividendbelasting afschaffen, we subsidiëren stilstaande auto's en de blockchain gaat alles oplossen. Deze editie van de Rudi & Freddie Show staat volledig in het teken van stupiditeit.

#051.

#052. In deze Rudi en Freddie Show hebben we het over iets waar wij lang geen oog voor hadden, maar wat ons leven sterker bepaalt dan onze koopkracht of de Haagse politiek. Het klinkt misschien saai, maar het is juist fascinerend: stedenbouwkunde.

#053. Genderstudies, postkoloniale theorie, 'fat studies': deze vakgebieden grossieren in onzin, was de boodschap van drie wetenschappers die de wereld voor de gek hielden met hun verzonnen papers. Grappig en terecht: de geesteswetenschappen bedienen zich van ondoorgrondelijk jargon en obscure methoden. Dat kan beter.

#054. Sanne Blauw, onze correspondent Ontcijferen, is op bezoek om te praten over haar boek. Wanneer moet je twijfelen aan cijfers (rode wijn veroorzaakt teenschimmel)? En, ook niet onbelangrijk, wanneer moet je stoppen met twijfelen (roken veroorzaakt longkanker)? En, koop dat boek! https://kiosk.decorrespondent.nl/products/het-bestverkochte-boek-ooit-met-deze-titel-sanne-blauw-boek

#055. Je zal het maar hebben: totaal nutteloos werk. Een baan zonder effect op mens of maatschappij. Econoom Robert Dur deed er onderzoek naar en vertelt erover in deze aflevering van de Rudi en Freddie Show.

#056. Een nieuwe aflevering van de Rudi & Freddie Show! Dit keer hebben we het over het fascinerende Noorse gevangenissysteem. En in het verlengde daarvan: waarom het zowel slimmer als goedkoper kan zijn om criminelen, neonazi's én terroristen vaker de andere wang toe te keren.

#057. Een speciale editie van De Rudie en Freddie Show, live opgenomen in het Theater aan het Spui in Den Haag. Met als onderwerp: de (on)zin van online adverteren. Want digitale marketeers mogen graag roepen dat ze precies weten wat wel en niet werkt, maar de meeste advertenties op internet verzuipen in een zee van ruis.

#058. Een nieuwe aflevering van de Rudi & Freddie Show! Dit keer een gesprek met Lennart Hofman, onze correspondent Vergeten Oorlogen. We hebben het met hem over, nou ja, vergeten oorlogen.

#059. In de nieuwste editie van De Rudi & Freddie Show hebben we het over zekerheid en onzekerheid. Er is vaak alle aanleiding om te zeggen 'ik weet het niet'. Toch zijn er maar weinig mensen, zeker in topposities, die dat doen. En dat is vreemd.

#060. In deze editie van De Rudi & Freddie Show kan het natuurlijk maar over één ding gaan: belastingen.

#061. Een nieuwe aflevering van de Rudi en Freddie Show! Dit keer is Rob Wijnberg te gast om na te praten over de afgelopen weken. We geven een kijkje achter de schermen en vertellen over een discussie die we vaak voeren op de redactie: hoe constructief dan wel polariserend willen we zijn?

#062. Een nieuwe aflevering van de Rudi en Freddie Show! Dit keer is Lynn Berger te gast. Haar boek De tweede gaat over het ouderschap. Vroeger was kinderen krijgen economisch gezien een logische keuze, maar dat is al lang niet meer zo. Gelukkig word je ook niet van een kind. En dan onderschatten toekomstige ouders óók nog eens hoeveel tijd zo’n kind (of de tweede) je kost. Wil jij deze podcast mogelijk maken? Word dan lid van De Correspondent voor 7 euro per maand. Als lid krijg je toegang tot nog veel meer journalistieke artikelen, podcasts en documentaires die voorbij de waan van de dag gaan. Heel erg bedankt! www.decorrespondent.nl

#063. In onze nieuwste podcast hebben we het over de verkiezingen van afgelopen week. En over wat de Kamers eigenlijk doen. Wat blijkt: over het grote merendeel van de wetsvoorstellen zijn alle politieke partijen het met elkaar eens. Er stemt vaak geen enkel Kamerlid tegen. Wil jij deze podcast mogelijk maken? Word dan lid van De Correspondent voor 7 euro per maand. Als lid krijg je toegang tot nog veel meer journalistieke artikelen, podcasts en documentaires die voorbij de waan van de dag gaan. Heel erg bedankt! www.decorrespondent.nl

#064. Een nieuwe aflevering van De Rudi & Freddie Show! Dit keer hebben we het over klimaatverandering en het Nederlandse energieakkoord. Wil jij deze podcast mogelijk maken? Word dan lid van De Correspondent voor 7 euro per maand. Als lid krijg je toegang tot nog veel meer journalistieke artikelen, podcasts en documentaires die voorbij de waan van de dag gaan. Heel erg bedankt! www.decorrespondent.nl

#065. In deze – live opgenomen – editie van De Rudi & Freddie Show hebben we het over leefregels. Een ideetje van Rutger.

#066. Luisteraars! We hebben voor deze podcast een bijzondere gast weten te strikken: de Kingmaker, het klimaatkanon, de Spitzenkandidat. We hebben het natuurlijk over Europarlementariër Bas Eickhout van GroenLinks. Wil jij deze podcast mogelijk maken? Word dan lid van De Correspondent voor 7 euro per maand. Als lid krijg je toegang tot nog veel meer journalistieke artikelen, podcasts en documentaires die voorbij de waan van de dag gaan. Heel erg bedankt! www.decorrespondent.nl

#067. Een nieuwe Rudi & Freddie Show! Dit keer hebben Jesse en ik het over het 'i-woord'. Oftewel: industriepolitiek. Jarenlang was het uit den boze, maar the times, they are a-changin. Wil jij deze podcast mogelijk maken? Word dan lid van De Correspondent voor 7 euro per maand. Als lid krijg je toegang tot nog veel meer journalistieke artikelen, podcasts en documentaires die voorbij de waan van de dag gaan. Heel erg bedankt! www.decorrespondent.nl

#068. We praten met collega Jelmer Mommers over zijn boek. Klimaatverandering komt er sowieso, en dat is tamelijk deprimerend. Gelukkig is het niet enkel treurnis.

#069. Integriteit: een kostbaar goedje, waar journalisten naar ons idee zorgvuldiger mee om zouden moeten gaan. Wil jij deze podcast mogelijk maken? Word dan lid van De Correspondent voor 7 euro per maand. Als lid krijg je toegang tot nog veel meer journalistieke artikelen, podcasts en documentaires die voorbij de waan van de dag gaan. Heel erg bedankt! www.decorrespondent.nl

#070. Een nieuwe aflevering van de Rudi & Freddie Show! Dit keer met niemand minder dan microbioloog en NRC-columnist Rosanne Hertzberger. Punt van discussie: ons vertrouwen in de wetenschap. En nog veel meer.

#071.

#072. Luisteraars! Bij de Rudi & Freddie Show hebben we al vele boeken mogen promoten: Jelmers boek, Sannes boek, zelfs Rosannes boek (niet eens bij ons uitgegeven, kun je nagaan). Ditmaal aan mij de eer om mijn waarde collega en co-podcaster Rutger Bregman te interviewen over zijn boek De meeste mensen deugen.

#073. Een nieuwe aflevering van De Rudi & Freddie Show! Met dit keer in de hoofdrol: Freddie. Oftewel: Jesse Frederik. Een man die zich in de afgelopen maanden flink heeft opgewonden over de luiheid van denken die hij juist in zijn eigen progressieve 'bubbel' ontwaart.

#074. Een nieuwe aflevering van De Rudi & Freddie Show! Dit keer te gast is Sander Schimmelpenninck, hoofdredacteur van het tijdschrift Quote.

#075. In deze bonusaflevering van onze podcast hebben we het met klimaatcorrespondent Jelmer Mommers over het klimaatprobleem, en wat we daaraan kunnen doen.

#076. Een nieuwe aflevering van De Rudi & Freddie Show! Dit keer hebben we het over een Tsjechisch-Canadese wetenschapper, van wie we sinds kort in de ban zijn. Er zijn weinig mensen die zo goed de ongemakkelijke dilemma's in de disscussie over klimaatverandering weten bloot te leggen. En hier het fascinerende filmpje waarin Smil even de moderne landbouw uitlegt: https://www.youtube.com/watch?v=PbyiVWYJqco

#077. Een nieuwe aflevering van De Rudi & Freddie Show! Met dit keer als gast: Maarten Boudry, auteur van het boek Waarom de wereld niet naar de knoppen gaat.

#078. Voor deze editie van onze podcast De Rudi & Freddie Show nemen wij het tegen elkaar op. Wie steun jij, Rutger of Jesse? Jullie hebben al menig podcast mogen luisteren. Dus dit is het moment om te stemmen. Lid worden van de Correspondent, dat kan via twee links één voor Rudi (www.decorrespondent.nl/podcastrutger), en één voor Freddie (www.decorrespondent.nl/podcastjesse) En Gaaf nieuws! We hebben een inbelmogelijkheid gekregen. Via deze link https://wa.me/31644891614 kun je een voicememo achterlaten. WhatsApp opent vanzelf, via het microfoontje rechts onderin kan je een bericht inspreken. Zeg duidelijk je voor- en achternaam en dat je reageert op De Rudi & Freddie Show. Je voicememo zal alleen worden gebruikt in volgende afleveringen van deze podcast van De Correspondent. Heb je vragen of opmerkingen, mail dan naar post@decorrespondent.nl

#079. Een nieuwe aflevering van De Rudi & Freddie Show! Met dit keer te gast: onze eigen correspondent Nina Polak, en hoogleraar psychiatrie Jim van Os. We hebben het over, jawel, een revolutie in de psychiatrie. Lees het bijbehorende artikel van Nina hier: https://decorrespondent.nl/10629/de-revolutie-in-de-psychiatrie-is-begonnen-dit-zijn-de-rebellen/408631905-1256afd0 En ja, er kan nog steeds gestemd worden in de epische Rudi vs. Freddie strijd. Dat kan via twee links: één voor Rudi (www.decorrespondent.nl/podcastrutger), en één voor Freddie (www.decorrespondent.nl/podcastjesse).

#080. Deze week in De Rudi & Freddie Show: Tamar Stelling vertelt over het plasticprobleem, het neuston en oplossingen die meer problemen opleveren dan ze oplossen. En: de reactie van The Ocean Cleanup op Tamars verhaal over het gevaar van hun plasticvanger voor het zeeleven. En ja, er kan nog steeds gestemd worden in de epische Rudi vs. Freddie strijd. Dat kan via twee links: één voor Rudi (www.decorrespondent.nl/podcastrutger), en één voor Freddie (www.decorrespondent.nl/podcastjesse) We hebben ook een inbelmogelijkheid gekregen. Via deze link wa.me/31644891614 kun je een voicememo achterlaten. WhatsApp opent vanzelf, via het microfoontje rechts onderin kan je een bericht inspreken. Zeg duidelijk je voor- en achternaam en dat je reageert op De Rudi & Freddie Show. Je voicememo zal alleen worden gebruikt in volgende afleveringen van deze podcast van De Correspondent. Heb je vragen of opmerkingen, mail dan naar post@decorrespondent.nl

#082. Wanneer ben je een goed mens? Dat leek ons een mooie vraag voor de Kerstspecial van De Rudi & Freddie Show. Je zou natuurlijk kunnen betogen dat de meeste mensen van nature al deugen, maar wat is ervoor nodig om iemand ook echt een goed mens te kunnen noemen? En ja, er kan nog steeds gestemd worden in de epische Rudi vs. Freddie strijd. Dat kan via twee links: één voor Rudi (www.decorrespondent.nl/podcastrutger), en één voor Freddie (www.decorrespondent.nl/podcastjesse) We hebben ook een inbelmogelijkheid gekregen. Via deze link wa.me/31644891614 kun je een voicememo achterlaten. WhatsApp opent vanzelf, via het microfoontje rechts onderin kan je een bericht inspreken. Zeg duidelijk je voor- en achternaam en dat je reageert op De Rudi & Freddie Show. Je voicememo zal alleen worden gebruikt in volgende afleveringen van deze podcast van De Correspondent. Heb je vragen of opmerkingen, mail dan naar post@decorrespondent.nl

#082. Een nieuwe aflevering van De Rudi & Freddie Show! Deze week te gast: Maite Vermeulen, die vanuit Lagos over migratie schrijft. Ze kwam erachter dat de EU de noodtoestand in meer dan de helft van de landen in Afrika heeft uitgeroepen. En ja, er kan nog steeds gestemd worden in de epische Rudi vs. Freddie strijd. Dat kan via twee links: één voor Rudi (www.decorrespondent.nl/podcastrutger), en één voor Freddie (www.decorrespondent.nl/podcastjesse) We hebben ook een inbelmogelijkheid gekregen. Via deze link wa.me/31644891614 kun je een voicememo achterlaten. WhatsApp opent vanzelf, via het microfoontje rechts onderin kan je een bericht inspreken. Zeg duidelijk je voor- en achternaam en dat je reageert op De Rudi & Freddie Show. Je voicememo zal alleen worden gebruikt in volgende afleveringen van deze podcast van De Correspondent. Heb je vragen of opmerkingen, mail dan naar post@decorrespondent.nl

#083. Luisteraars! Hedenochtend een podcast met een bijzondere gast: Rob Wijnberg, oprichter/founder van de/The Correspondent. Rob is weer aan het schrijven geslagen – goddank! – en we gaan het hebben over zijn recentste essay. En ja, er kan nog steeds gestemd worden in de epische Rudi vs. Freddie strijd. Dat kan via twee links: één voor Rudi (www.decorrespondent.nl/podcastrutger), en één voor Freddie (www.decorrespondent.nl/podcastjesse) We hebben ook een inbelmogelijkheid gekregen. Via deze link wa.me/31644891614 kun je een voicememo achterlaten. WhatsApp opent vanzelf, via het microfoontje rechts onderin kan je een bericht inspreken. Zeg duidelijk je voor- en achternaam en dat je reageert op De Rudi & Freddie Show. Je voicememo zal alleen worden gebruikt in volgende afleveringen van deze podcast van De Correspondent. Heb je vragen of opmerkingen, mail dan naar post@decorrespondent.nl

#084. Afgelopen zomer interviewde Rutger zeven wetenschappers over de stijgende zeespiegel. Hij schrok zich rot. De dreiging van klimaatverandering is veel groter voor Nederland dan de meeste mensen zich realiseren. Daarom schreef hij deze brief aan alle Nederlanders. Lees en verspreid dit verhaal via: decorrespondent.nl/hetwaterkomt Wil je een gratis papieren versie van dit boek? Bestel via: hetwaterkomt.nl Wil jij onze journalistiek mogelijk maken? Word dan lid van De Correspondent voor 7 euro per maand. Als lid krijg je toegang tot nog veel meer journalistieke artikelen, podcasts en documentaires die voorbij de waan van de dag gaan. Heel erg bedankt! www.decorrespondent.nl/wordlid Voor vragen, opmerkingen of suggesties mail naar post@decorrespondent.nl

#085. Een nieuwe aflevering van De Rudi & Freddie Show! Deze week hebben Jesse en ik (Rutger) het over mijn pamflet Het water komt, dat gaat over hoe Nederland wordt bedreigd door de stijgende zeespiegel. En in het bijzonder over Johan van Veen, de briljante ingenieur die vrijwel is vergeten. En ja, er kan nog steeds gestemd worden in de epische Rudi vs. Freddie strijd. Dat kan via twee links: één voor Rudi (www.decorrespondent.nl/podcastrutger), en één voor Freddie (www.decorrespondent.nl/podcastjesse) We hebben ook een inbelmogelijkheid gekregen. Via deze link wa.me/31644891614 kun je een voicememo achterlaten. WhatsApp opent vanzelf, via het microfoontje rechts onderin kan je een bericht inspreken. Zeg duidelijk je voor- en achternaam en dat je reageert op De Rudi & Freddie Show. Je voicememo zal alleen worden gebruikt in volgende afleveringen van deze podcast van De Correspondent. Heb je vragen of opmerkingen, mail dan naar post@decorrespondent.nl

#086. In de nieuwe aflevering van onze podcast De Rudi & Freddie Show: hoe de overheid het rijden in supervervuilende SUV’s bevordert, hoe een label voor duurzame financiële investeringen eruit kan zien en een stevige discussie over kernenergie. Dat allemaal met een van de interessantste politici uit Brussel. We hebben ook een inbelmogelijkheid gekregen. Via deze link wa.me/31644891614 kun je een voicememo achterlaten. WhatsApp opent vanzelf, via het microfoontje rechts onderin kan je een bericht inspreken. Zeg duidelijk je voor- en achternaam en dat je reageert op De Rudi & Freddie Show. Je voicememo zal alleen worden gebruikt in volgende afleveringen van deze podcast van De Correspondent. Heb je vragen of opmerkingen, mail dan naar post@decorrespondent.nl

#087. Luisteraars! Ik (Jesse) had er zelf nooit zo bij stil gestaan, maar volgens mij ben ik het toonbeeld van duurzaam kledingbeleid. Ik bezit weinig kleren, draag de kleren die ik heb al jaren, en nog beter: ik was zelden! Je zou mijn collectie uitgerekte H&M shirts van jaren terug, ongewassen spijkerbroeken en vesten met tandpastavlekken kunnen omschrijven als Slow Fashion. Afijn, je kunt niet van iedereen verwachten dat ze zich zo onbewust duurzaam kleden. We zijn inmiddels namelijk in het tijdperk van de Fast Fashion beland: snel opeenvolgende collecties van spotgoedkope kleding, die al even snel weer worden weggeworpen. En dan is er ook nog de opkomst van E-Commerce: steeds vaker passen we onze kleren in de huiskamer, niet in de winkel. Mode en textiel zijn samen goed voor 2 procent van het wereldwijde bbp. Een giga-industrie dus, met een giga-impact op het milieu, het verkeer, het landschap, en ga zo maar door. Hoog tijd, kortom, om daar eens een blik op te werpen in de podcast. Met vragen als: wat gebeurt er met kleding niet meer wordt gedragen? Hoe zit het met al die busjes die kleding heen en weer slepen door de stad, bezorgen, ophalen, bezorgen, ophalen? Wat doet deze industrie eigenlijk met de omgeving, het verkeer, de goede zaak? En - misschien wel het belangrijkste - waarom zit er nog geen statiegeld op kleding? Inschrijven op Emy's nieuwsbrief? Dat kan: https://decorrespondent.nl/mail/emydemkes

#088. Een nieuwe aflevering van De Rudi & Freddie Show! Met dit keer als gast Wytze van der Woude. In het dagelijks leven is hij topambtenaar in Den Haag en hoogleraar in Groningen. In zijn vrije tijd ontpopt hij zich tot een van de best ingevoerde Amerikawatchers van ons land.

#089. Luisteraars! Bij De Rudi & Freddie Show wapperen we regelmatig met de zwarte vlag. Al vanaf het prille begin van de podcast prediken wij de revolutie. Hoe staat het daar nu mee? Komt de revolutie? Niet echt, hé... In de VS dreigt Joe Biden de Democratische kandidaat voor de presidentsverkiezingen te worden. Ga je al. Maar, het gaat natuurlijk niet om het poppetje, maar om de ideeën. Rudi las het partijprogramma van Joe Biden, en toen ging er bij hem een klein zwart vlagje uit. Het Raam van Overton – welke ideeën zijn politiek acceptabel? – beweegt zich de goede richting uit! Verder in het nieuws: Rudi moet in het Olympisch Stadion van Berlijn voor 70.000 mensen speechen. Wat zeg ik? Prediken! Corona volente natuurlijk. Maar het is pas in juni, dus wie weet. In ieder geval: hij wil het graag hebben over Europa. Over wat een keigaaf continent wij eigenlijk zijn. Jullie ideeën zijn welkom. En in deze pandemische tijden rijst natuurlijk ook een andere belangrijke vraag: hoe zit het met Russische methaanlekkages? Ik (Jesse) zal je daar alles over vertellen. Wat doet het ertoe? Nou, Nederland stopt met Gronings gas, met als resultaat dat we veel gas uit Rusland halen. Maar gas uit Rusland heeft een veel hogere CO2-uitstoot dan eigen gas. Zoveel hoger dat een groot deel van de klimaatwinst van het klimaatakkoord teniet wordt gedaan door de Russische gasimport! Wil jij onze podcasts mogelijk maken? Word dan lid van De Correspondent voor 7 euro per maand. Als lid krijg je toegang tot nog veel meer journalistieke artikelen, podcasts en documentaires die voorbij de waan van de dag gaan. Heel erg bedankt! http://www.decorrespondent.nl/wordlid Voor vragen, opmerkingen of suggesties mail naar post@decorrespondent.nl

#090. Deze week in onze podcast: Wat gaan de economische gevolgen zijn van corona? En hoe houden mensen zich in tijden van crisis? Voor het eerst tref ik (Jesse) mijn waarde collega Rutger niet in levende lijve voor de podcast, maar op Skype in een oranje badjas. Het is allemaal vrij surrealistisch.

#091. En weer een nieuwe aflevering van De Rudi & Freddie Show! Dit keer met collega Sanne Blauw, die ons helpt de vele coronacijfers, grafieken en tabellen te duiden.

#091. En weer een nieuwe aflevering van De Rudi & Freddie Show! Dit keer met collega Sanne Blauw, die ons helpt de vele coronacijfers, grafieken en tabellen te duiden.

#092. Luisteraars! Alweer de derde thuiswerkeditie van de Rudi & Freddie Show. Wij zijn geen virologen, maar... wij gaan toch over covid-19 praten. Die Oxfordstudie waaruit zou blijken dat mogelijk de helft van de Britse bevolking al geïnfecteerd is: ligt toch wat genuanceerder. En Rutger werd weer even loeiend links van een aflevering van Lubach over de flitshandel. Daarover een korte rant.

#093. Een nieuwe aflevering van De Rudi & Freddie Show! Dit keer met correspondent Maite Vermeulen, die zojuist naar Botswana is verhuisd en meteen in een lockdown is terechtgekomen. Wat betekent de pandemie voor armere landen?

#094. Ze is de bekendste microbioloog van Nederland, en non-stop aan het werk in de frontlinie tegen het coronavirus. Ze verwijt de Nederlandse overheid een veel te trage reactie, en legt uit wat we nú beter moeten doen.

#095. Een nieuwe aflevering van De Rudi & Freddie Show! We praten je bij over de laatste cijfers, epidemiologische inzichten en de mogelijke exitstrategieën die ons uit de coronacrisis kunnen helpen.

#096. Luisteraars! Het is de zevende thuiswerkeditie van De Rudi & Freddie Show, en we hebben het over… covid-19. Dit keer met Amrish Baidjoe, microbioloog, veldepidemioloog, maar vooral: uitbraakspecialist. Eerder adviseerde hij bij uitbraken van zika en ebola. Nu zit hij in Amsterdamse quarantaine in tig internationale vergaderingen over de impact van covid-19 in armere landen.

#097. Een nieuwe aflevering van de Rudi & Freddie Show! Met twee prangende vragen. Één: is het medicijn tegen corona – de 'intelligente lockdown' – erger dan de kwaal? En twee: welke voorwaarden zouden we moeten stellen aan bedrijven die nu staatssteun ontvangen?

#098. In deze editie van De Rudi & Freddie Show: ministeries presenteerden de ideeën over hervormingen waar politici zich de komende jaren mee bezig kunnen houden. Afschaffing van de erfbelasting, bijvoorbeeld.

#099. Luisteraars! Rutger ging vorige week viraal, geen corona, wel miljoenen lezers in The Guardian. Dus die was een beetje te druk voor de Rudi & Freddie Show. Deze week daarom een podcast met Rutgers plaatsvervanger op aarde: Rob Wijnberg.

#100. Een nieuwe editie van De Rudi & Freddie Show! Te gast is econoom Matthijs Korevaar, die gegevens over huurprijzen uit onder meer Amsterdam, Londen en Parijs verzamelde, over een periode van een half millennium (!). De huidige woningnood blijkt niets nieuws.

#101. Deze week is er weer een echt editie van De Rudi & Freddie Show! Met Freddie én Rudi dus. We hebben het over Rutgers wereldreis vanuit zijn woonkamer en waarom het Nederlandse belastingstelsel voor ieder wissewasje een belastingmaatregel heeft.

#102. Luisteraars! Een editie waar in ieder geval één van ons lang naar heeft uitgekeken: wij praten met Sander Veldhuizen, ambtenaar bij het Ministerie van Financien, over het rapport 'Bouwstenen voor een beter belastingstelsel'. Een gesprek met de Deep State dus.

#103. Deze week in De Rudi & Freddie Show hebben we energiekenner en podcastmaker Remco de Boer te gast. Hij ziet op klimaat- en energiegebied de kloof tussen woord en daad groeien: wél minder CO2, maar laat die windmolens, zonnepanelen en biomassa maar zitten. En daarom klinkt hij soms als een chagrijnige campingvader.

#104. Een nieuwe aflevering van De Rudi & Freddie Show! Het heeft even geduurd in verband met de zomerstop en – vooral – het feit dat Jesse een boek aan het schrijven is, maar dat mag de pret niet drukken. We hebben het over sociologie en psychologie, Game of Thrones en de toeslagenaffaire, en wat dat alles betekent voor de manier waarop we journalistiek bedrijven. Genieten dus!

#105. Deze week in onze podcast: Rob Wijnberg en Rutger Bregman over de Amerikaanse verkiezingen en het verval van de democratie aan de andere kant van de Atlantische Oceaan. En feestelijker: over zeven jaar De Correspondent.

#106. Een nieuwe aflevering van De Rudi & Freddie Show! Jesse is er helaas nog niet (legt de laatste hand aan zijn boek!), maar de enige echte Maite Vermeulen is wel van de partij. We hebben het over de gloednieuwe podcastserie die ze deze week publiceert op De Correspondent.

#107. Een nieuw jaar, een nieuwe aflevering van De Rudi & Freddie Show! Met dit keer te gast: Gijsbert Vonk, hoogleraar socialezekerheidsrecht in Groningen. We hebben het over hoe repressief, betuttelend en vernederend de verzorgingsstaat is geworden voor veel mensen. En of het tij nu eindelijk zal keren.

#108. Luisteraars! In deze editie van De Rudi & Freddie Show: Ester Gould en Sarah Sylbing, de makers van de fenomenale serie Klassen. Over kansenongelijkheid, de tirannie van lage verwachtingen en de grote vraag: hoe moet het anders met het onderwijs in Nederland?

#109. We praten over de val van het kabinet, de persoon Wopke Hoekstra, en de Wet excessief lenen bij eigen vennootschap – kortom: een knaller van een Rudi & Freddie Show

#110. Luisteraars! Alweer een Rudi & Freddie Show, ditmaal eentje die enkele maanden geleden is opgenomen. We bespreken uitvoerig Jesse's boek over de toeslagenaffaire! Alsof je daar nog niet genoeg over hebt gehoord.... Afijn, we hebben het over de oorzaken van de toeslagenaffaire: over de rol van de Tweede Kamer, de rechtspraak, de ministeries, de pers. Hoe kan het dat men het niet zo heeft bedoeld, maar het wel zo is gebeurd?

#111. Strenger straffen hoeft niet meer, het minimumloon mag omhoog, en we hebben in dit land een sterkere overheid nodig. Hij noemt zichzelf geen 'vegetariër', maar eet toch geen vlees. Klaas Dijkhoff: je zou hem een linkse jongen met een rechts levensgevoel kunnen noemen, en dus leek hij uitermate geschikt als gast voor De Rudi & Freddie Show. We hebben het over de ruk naar links (op sociaal-economisch vlak) in de Nederlandse politiek, over de doorgeslagen fraudejacht van de afgelopen jaren en het nieuwe pleidooi van de VVD voor 'het recht om een foutje te maken', over het werk als lid van de Tweede Kamer, over de kwaliteit van de politieke journalistiek in Nederland – kortom, genoeg interessante stof om voor te gaan zitten.

#112. Luisteraars! Deze week spreken we met niemand minder dan Armen Hakhverdian. Armen is één van de oprichters van het populair-politicologische blog Stuk Rood Vlees, waar regelmatig beschouwingen verschijnen van de betere Nederlandse politicologen. We hebben het over politieke polarisatie in Nederland. Hoe staat het met onze haatgevoelens ten aanzien van ons vijandige partijen? Kunnen wij ‘de ander’ nog wel beoordelen op de inhoud, of gaat het er steeds meer om welk politiek shirtje hij of zij aan heeft? En is polarisatie eigenlijk wel zo slecht? Hoort het niet juist ook bij een gezonde democratie dat er stevig gepolariseerd wordt? Armen vertelt ook over zijn eigen onderzoek naar de afspiegeling van het electoraat in het parlement. Nederland is een diplomademocratie, waarbij vrijwel alle zetels in de Tweede Kamer worden ingenomen door hoogopgeleiden. Wat betekent dat voor onze democratie? Zorgt het er voor dat bepaalde onderwerpen wel, en andere onderwerpen niet, onderdeel van het debat worden?

#113. Luisteraars! Vlak voor de verkiezingen nog een podcast met een Kamerlid dat weinig voorbijkomt in de media, maar ondertussen zeer invloedrijk is. Je zou hem zelfs 'de man van 250 miljoen' kunnen noemen – want dat is het bedrag wat grote multinationals aan belasting moeten ophoesten dankzij hem. Een interview met Bart Snels van GroenLinks.

#114. Luisteraars! Heet van de naald, een nieuwe aflevering van De Rudi & Freddie Show. We hebben het natuurlijk over de verkiezingen, proberen de uitslag te interpreteren en denken na over de implicaties voor de komende vier jaar.

#115. Wereldwijd zijn er ongeveer 20 miljard kippen, 1,5 miljard koeien, 1,2 miljard schapen en 1 miljard varkens. Deze dieren worden in rap tempo opgekweekt, geslacht, verpakt, vervoerd, verkocht en vervolgens opgegeten. Op dit moment zijn er 20 miljard kippen. Over een paar maanden zijn er weer 20 miljard nieuwe kippen. En dan weer. En weer. Wetenschappers zijn het erover eens dat kippen, koeien, schapen, varkens en ook de meeste vissen zowel stress als pijn kunnen ervaren, net als mensen. Het is eveneens bekend dat verreweg de meeste dieren in de moderne vlees- en zuivel industrie een ellendig leven leiden. Ze worden voortdurend zwanger gemaakt, hun kinderen worden kort na de geboorte weggenomen, hun leefruimte is zeer beperkt, en hun slachting is zo naar dat de meeste mensen er geen filmpjes van kunnen kijken. En dan zijn er ook nog miljarden dieren die meteen worden gedood, bijvoorbeeld de haantjes die direct in de versnipperaar gaan omdat ze geen eieren leggen en dus geen ‘economisch nut’ hebben. Alleen al in Nederland gaat het om 45 miljoen haantjes per jaar. Wie de schaal van dit lijden tot zich door laat dringen, vraagt zich af waarom we het er niet iedere dag over hebben, en het niet iedere dag op de voorpagina staat. De Amerikaanse journalist Ezra Klein spreekt ook wel van ‘The Green Pill’. Als je eenmaal weet hoe gigantisch de vlees- en zuivelindustrie is geworden, en hoe groot het lijden van miljarden dieren, dan is het moeilijk om het ooit nog te ont-weten. Hoe zullen de historici van de toekomst terugkijken op de manier waarop we met dieren omgaan? Zal dat op dezelfde manier zijn zoals wij nu terugkijken op de heksenverbrandingen, de slavernij en de mensenoffers van de middeleeuwers, de oude Grieken en de oude Egyptenaren? Dat is het vertrekpunt van het gesprek dat Jesse en ik (Rutger) hadden met Roanne van Voorst, die het schokkende maar ook hoopgevende boek 'Ooit aten we dieren' schreef.

#116. Een nieuwe aflevering van De Rudi & Freddie Show! Met dit keer drie zaken op de agenda: de uitdaging van Correspondentlid Skander aan ons adres om te stoppen met vlees en zuivel, de wondere wereld van warmtepompen en het fenomeen Pieter Omtzigt, die zo langzamerhand de status van een halve heilige krijgt.

#117. Een nieuwe aflevering van De Rudi & Freddie Show! Met dit keer als gast: de filosoof Jurriën Hamer, die deze maand het boek publiceerde Waarom schurken pech hebben en helden geluk. Het is een confronterend boek over een eeuwenoud vraagstuk: hebben we een vrije wil?

#118. Deze week in De Rudi & Freddie Show stellen we de vraag: wat stond er eigenlijk op het spel in #verkennersgate? Er was geen euro verkeerd besteed en niemand zou zijn uitkering verliezen. Tien jaar Rutte, en dan pak je hem hierop?

#119. Een nieuwe aflevering van de Rudi & Freddie Show! Met dit keer te gast: Senna Maatoug, kersvers lid van Tweede Kamer der Staten Generaal. Wat komt er allemaal over je heen als je ineens 'een van de honderdvijftig' bent?

#120. Het frame lijkt nu echt onaantastbaar: het kabinet Rutte III zou doelbewust informatie hebben achtergehouden voor kritische Kamerleden, en zich louter hebben beziggehouden met de beeldvorming rondom de toeslagenaffaire. De échte helden, met inmiddels bijna een aureool boven hun hoofd, zouden dwarse Kamerleden als Pieter Omtzigt en Renske Leijten zijn, die samen met onvermoeibare journalisten als Pieter Klein (RTL Nieuws) en advocaten als Eva González Pérez keihard hebben gestreden voor de slachtoffers van de toeslagenaffaire – hoe hard het kabinet, de Belastingdienst, het ministerie van Financiën, en bewindspersonen als (de inmiddels afgetreden staatssecretaris) Menno Snel hen ook tegenwerkten. In deze nieuwe aflevering van de Rudi & Freddie Show stellen we toch nog maar een keer de vraag: klopt dit frame wel? Is er nog ruimte voor grijstinten? Zijn Omtzigt en Leijten echt de smetteloze helden die loepzuiver handelden? Was Menno Snel werkelijk alleen bezig met de beeldvorming en klopt het dat hij de toeslagenaffaire zo klein mogelijk probeerde te houden? In het tweede deel van deze podcast gaan we ver weg van de waan van de week, en hebben we het over Rutgers nieuwe boekje, getiteld Wat maakt een verzetsheld? We luisteren naar een paar fragmenten uit een oud interview met een van de grootste verzetsstrijders van Nederland, Arnold Douwes, en denken na over de lessen die we vandaag van zulke mensen kunnen leren. Als altijd zijn we benieuwd naar jullie ideeën, tips en suggesties! Het hele interview met Arnold Douwes kun je hier zien: https://collections.ushmm.org/search/catalog/irn506504

#121. Een Nederlander met een modaal inkomen behoort tot de rijkste 3,5 procent van de wereldbevolking. Mensen vinden zichzelf meestal niet rijk, maar laten we eerlijk zijn: als je weleens eten weggooit, mineraalwater uit een flesjes drinkt, koffie to go bestelt of kleding aanschaft die je zelden draagt, dan ben je – relatief gezien – stinkend rijk. Toch geeft een gemiddeld Nederlands huishouden maar 0,4 procent van het inkomen aan goede doelen. Wat zijn de morele implicaties van onze rijkdom? In 1971 schreef filosoof Peter Singer een baanbrekend artikel waarin hij betoogde dat mensen in rijke landen de plicht hebben om een groot deel van hun inkomen te doneren aan mensen in veel armere landen. Het artikel werd de oertekst van een beweging die bekend is komen te staan onder de naam 'effectief altruïsme'. Effectief altruïsten zien het als hun plicht om meer goed te doen (oftewel: een groot deel van hun tijd en geld aan anderen te besteden) maar willen óók nadenken over hoe ze dat zo doeltreffend mogelijk kunnen doen. Want laten we eerlijk zijn: er zijn heel wat goede doelen die niet zo effectief zijn. Goede bedoelingen zijn mooi, maar het resultaat telt. In deze podcast verkennen we de uitdagende denkwereld van de effectief altruïsten. Jesse heeft een paar kritische kanttekeningen, Rutger vertelt hoe hij zelf geïnspireerd is door de beweging. We zijn, als altijd, erg benieuwd wat jullie vinden! Deel je ideeën en vragen hier op De Correspondent of mail ons op rudienfreddieshow@decorrespondent.nl

#122. Op 23 april jongstleden publiceerde de Nederlandse topambtenaar Bernard ter Haar een opmerkelijk artikel op zijn persoonlijke blog. De titel: 'De Nederlandse overheid heeft deze eeuw nog niets substantieels tot stand gebracht'. Er volgt een pijnlijke analyse, over een land dat steeds verder omlaag tuimelt in de internationale ranglijstjes. Wat is er gebeurd met het land dat ooit zo vooruitstrevend, zo modern en zo progressief was? Dat is de vraag die we in deze podcast wilden stelden aan de bekendste historicus van Nederland, een van onze grootste 'national treasures': Maarten van Rossem. Nu moeten we eerlijk bekennen dat er van dat aanvankelijke plan weinig is overgebleven. Gelukkig maakte dat ons gesprek er niet minder leuk op. We hebben het over... ja, over wat niet eigenlijk? De Nederlandse bestuurscultuur, dinosauriërs, klimaatverandering, Texel als zeekering, het Nieuwe Testament, Wim Kok, Sony, Margaret Thatcher, het nut van Latijn en de Verkadeplaatjes van Jan Voerman.

#123. Ik keek vorige week een verkiezingsfilmpje van Jesse Klaver, die mij de woningmarktproblematiek uitlegde. Zo'n beetje elke klassevijand kreeg een veeg uit de pan: buitenlandse beleggers, huisjesmelkers, Stef Blok. De problemen op de woningmarkt bleken – niet geheel onverwacht – te wijten aan een overschot aan marktwerking en neoliberalisme. In deze podcast waag ik (die andere Jesse) dat clichématige linkse verhaal enigszins te nuanceren. In grote delen van Nederland is een vierkante meter veel meer waard dan het kost om erop te bouwen. Als het puur aan de markt lag, dan zou er nu dus een gierende bouwwoede heersen. Maar waarom krijgen we dan geen woningen? Het is de paarse krokodil op de Nederlandse woningmarkt: er is geen vierkante meter in Nederland waar geen gedetailleerde plannen voor bestaan. Wat is landbouwgrond en wat is bouwgrond? Waar mag je bouwen? Hoeveel mag je daar bouwen? Mag je daar alleen werken of ook wonen? Hoe hoog moeten de plafonds zijn? Hoe steil de trappen? Hoeveel parkeerplekken moet je daar aanleggen? Dit zijn allemaal zaken die de overheid regelt in dikke bestemmingsplannen, vergunningsprocedures en bouwbesluiten. Nu kunnen er best goede redenen zijn voor zulke bouwbeperkende regelgeving, maar er kunnen ook slechte redenen zijn voor zulke regels. En daar hebben we het in deze podcast over.

#124. In 2011 publiceerde de Nederlandse advocaat Roger Cox zijn boek Revolutie met recht. Cox was tot de conclusie gekomen dat overheden en bedrijven bij lange na niet genoeg doen om de opwarming van de aarde tegen te gaan. En dus dacht hij dat er een nieuwe weg bewandeld moest worden. De weg van het recht. Cox beargumenteerde dat rechters weleens een cruciale rol zouden kunnen gaan spelen in de energietransitie, als burgers de grootste vervuilers voor het gerecht zouden slepen. De meeste mensen schrijven een boek en hopen dan dat iemand anders er iets mee doet. Zo niet Roger Cox. Deze advocaat spande in 2013 samen met stichting Urgenda een zaak aan tegen de Nederlandse staat. En jawel, hij won. In 2018 dagvaardde hij samen met Milieudefensie het olie- en gasbedrijf Shell. Deze week volgde de uitspraak van de rechter: Cox en Milieudefensie werden in het gelijk gesteld. Oftewel: Shell moet de uitstoot van broeikasgassen veel sneller terugbrengen, met 45 procent in 2030 om precies te zijn. In deze podcast hebben we het over de betekenis van de uitspraak, die door veel juristen als historisch wordt beschouwd. Correspondent Jelmer Mommers volgt al sinds 2013 de rechtszaken die Cox & co. voeren voor het klimaat, en legt uit hoe het zover is gekomen. Jesse heeft ondertussen een aantal kritische kanttekeningen. Als Shell minder olie en gas produceert, springen andere bedrijven dan niet in dat gat? En is het wel logisch om één bedrijf een verplichting op te leggen die eigenlijk voor de hele wereld zou moeten gelden? Jelmer legt uit waarom hij tóch denkt dat deze uitspraak goed is, en de transitie naar een duurzame wereld zal versnellen. Wij zijn erg benieuwd wat jullie vinden, en welke vragen jullie nog hebben. Laat het weten hier op De Correspondent of stuur ons een e-mail op rudienfreddieshow@decorrespondent.nl. De vragen die jullie insturen zal Jelmer volgende week proberen te beantwoorden in zijn analyse van het vonnis.

#125. Vier jaar geleden besloot correspondent Thalia Verkade zich vast te bijten in de toekomst van ons verkeer. Ze raakte al snel gefascineerd door de nieuwste ontwikkelingen, van elektrische auto's tot speed pedelecs, van deelfietsen tot slimme verkeerslichten. En dan had je ook nog de belofte van zelfrijdende auto's, drones die pakketjes afleveren en raketten naar Mars. De toekomst leek glanzend, hypermodern en ronduit opwindend. Maar toen sprak Thalia met Marco de fietsprofessor. Marco te Brömmelstroet is hoogleraar Toekomsten van Stedelijke Mobiliteit. Toen Thalia hem enthousiast vertelde dat ze aan het uitzoeken was wat er nodig is om Nederland klaar te maken voor een heel netwerk aan fietssnelwegen, keek hij haar zwijgend aan. Waarom zou je dat willen, vroeg hij. Waarom zouden fietsers zo snel mogelijk op hun werk moeten komen? Gaat het in het verkeer echt alleen over de vraag hoe je zo snel mogelijk van A naar B komt? Of zijn er ook nog andere dingen belangrijk? Het ongemakkelijke gesprek dat volgde werd de basis van een boek dat Thalia en Marco samen zouden schrijven. Een boek dat je leert om helemaal anders naar het verkeer te kijken. Van het zogenoemde 'fileprobleem' tot de honderden verkeersslachtoffers die ieder jaar weer vallen. Thalia en Marco vertellen over de impact die het boek heeft gehad in het veld van verkeerskundigen, Jesse heeft een paar kritische kanttekeningen, en Rutger vraagt zich af of hij – als inwoner van een voorstad met een auto voor de deur – ook een onderdeel is van het probleem. Wij zijn erg benieuwd wat jullie van de podcast vinden. Wij zijn als altijd te bereiken op rudienfreddieshow@decorrespondent.nl

#126. Luisteraars! In de nasleep van de toeslagenaffaire hoor je het steeds vaker: er moet meer aandacht komen voor de uitvoerbaarheid van beleid. Politici kunnen wel leuke plannen bedenken, maar ze zouden zich vaker moeten afvragen of die plannen wel uitvoerbaar zijn door ambtenaren bij bijvoorbeeld het UWV, de Belastingdienst of de Sociale Verzekeringsbank. Op zich is dit geen nieuwe analyse. Sterker nog, al decennia nemen politici zich voor om meer aandacht te geven aan de uitvoering. En toch wil het nog wel eens gebeuren dat er wetten worden gemaakt die helemaal niet kunnen. Dan verschijnt er plotseling een maatregel in het regeerakkoord: 'wij willen loondispensatie' (wat dat ook moge wezen). En dan komt men er na maanden achter: de ambtenaar kan dit niet uitvoeren, de burger kan dit niet begrijpen. Maar ja, het staat wel in het regeerakkoord. Door de beperkte aandacht voor de uitvoerbaarheid van politieke plannen ('Fraude moet keihard worden aangepakt!) kunnen grote ongelukken ontstaan, zoals de toeslagenaffaire. Als een analyse al dertig jaar klinkt maar niet tot een andere werkwijze leidt, wat is er dan aan de hand? Welke krachten werken meer aandacht voor de uitvoerbaarheid tegen? Daarover hebben we het in deze podcast met (demissionair) minister Wouter Koolmees en zijn hoogste topambtenaar bij Sociale Zaken Loes Mulder. En natuurlijk, we hebben het ook over die andere modewoorden van de afgelopen tijd: de nieuwe bestuurscultuur, de afrekencultuur, de menselijke maat. Plus de grote vraag die een ex-topambtenaar van Sociale Zaken (Bernard ter Haar) onlangs opwierp in een openhartige blogpost: heeft de Nederlandse overheid in de afgelopen dertig jaar eigenlijk nog iets substantieels tot stand gebracht?

#127. Zestienhonderd kilowattuur aan stroom. Dat is wat één Bitcoin-transactie gemiddeld kost. Om je een idee te geven, met 1600 kilowattuur kun je bijna tienduizend kilometer rijden met een elektrische auto. Of één appartement een jaar lang van stroom voorzien. Of tweehonderd LED-lampen een heel jaar laten branden. Koop je zo min mogelijk spullen? Heb je een warmtepomp, compenseer je al je vliegvakanties en heb je zonnepanelen op je dak waar je ieder jaar zo'n drie, vier of misschien zelfs vijfduizend kilowattuur aan stroom mee opwekt? Heel mooi allemaal, maar als je tegelijkertijd ook in Bitcoin zit dan heb je al je goede daden weer teniet gedaan. Hoe is het mogelijk dat heel wat mensen zich druk maken over klimaatverandering, terwijl ze ook in Bitcoin investeren? En waarom is een munt die zoveel klimaatschade aanricht nog niet verboden? We hebben het in deze podcast over de argumenten van de voorstanders, en we zullen er geen doekjes om winden: die vinden we niet erg sterk. Als altijd zijn we benieuwd naar jullie reacties en ideeën. Wij zijn te bereiken op rudienfreddieshow@decorrespondent.nl.

#128. Luisteraars, ik ben alleen. Rutger is vertrokken naar exotische oorden (Callantsoog of zoiets). In de vorige podcast kondigde ik daarom al aan dat ik deze week een volstrekt ontoegankelijke podcast ging opnemen. Een gesprek dat ik wil voeren, niet waar jullie naar willen luisteren. Ik kan nu zeggen: dat is gelukt. Mijn gast is Coen Teulings, voormalig directeur van het Centraal Planbureau, thans hoogleraar aan de Universiteit Utrecht. Teulings heeft een breed oeuvre in de economie: pensioenen, macro-economie, stedelijke economie. Hij lijkt zich nu iets meer richting wereldgeschiedenis te bewegen, dus dat zal wel zo'n boek worden met één woord in de titel. Je kent het genre: Kapitaal, Groei, Geld, Mand. Dus, waar gaat de podcast over? Over waarom jagers-verzamelaars niet in steden woonden, waarom Babyloniërs wel in steden gingen wonen, waarom wij in steden wonen, zelfs al kost het een godsvermogen om in zo'n pot met pieren te wonen. Waarom bestaat Almere? Moet er een hogesnelheidslijn komen tussen Amsterdam en Groningen? Onderwijs, overgewaardeerd of ondergewaardeerd? Eigendomsrechten, meer of liever iets minder? En nog veel meer. Mocht je je nog iets afvragen: Coen Teulings praat hieronder mee. Andere opmerkingen, suggesties en doodsbedreigingen mogen naar rudienfreddieshow@decorrespondent.nl.

#129. Er was een tijd, niet eens zo heel lang geleden, dat de meeste mensen min of meer gevangenen waren. Rond het jaar 1800 was naar schatting driekwart van de wereldbevolking tot slaaf gemaakt of horige. Miljoenen Afrikanen werden in slavenschepen naar kolonies ontvoerd, slavernij bestond ook in Afrika zelf, onder de Arabieren in het Ottomaanse Rijk, in India en onder de oorspronkelijke bewoners van Amerika, die krijgsgevangenen regelmatig verkochten als slaven. Eeuwenlang moesten miljoenen en miljoenen mensen werken, 12 tot 14 uur per dag, terwijl ze niet werden betaald voor hun arbeid. Velen werden mishandeld en stierven jong. Al die mensen werkten in een economie die grotendeels draaide op gedwongen arbeid; als je naar een winkel ging was het moeilijk om een product te vinden dat er niet op de een of andere manier mee te maken had. Niet slavernij, maar vrijheid was de uitzondering. Had je indertijd betoogd dat slavernij een grote morele schandvlek was, en dat het zo snel mogelijk moest worden afgeschaft, dan was je door de meeste mensen weggehoond. Een enkeling was het misschien met je eens geweest, maar had waarschijnlijk gezegd dat het praktisch onmogelijk zou zijn om ermee te stoppen. Inmiddels kijken we met afschuw terug op die tijd. We kunnen het ons moeilijk voorstellen dat het ooit volkomen normaal en legaal was om andere mensen te verhandelen en te dwingen om voor jou te werken. Het is verleidelijk om te denken dat mensen toen fundamenteel anders waren dan wij nu, maar dat is niet zo. De menselijke natuur is in de afgelopen twee eeuwen hetzelfde gebleven. Het is óók verleidelijk om te denken dat we nu geen grote misdaden meer begaan en dat we aan de top van de morele ladder zijn aangekomen. Dat we totaal anders zijn dan de Azteken met hun mensenoffers, de Romeinen met hun gladiatorengevechten en de Middeleeuwers met hun heksenverbrandingen. Maar hoe waarschijnlijk is dat? Is de kans niet groter dat er op dit moment nog dingen normaal en legaal zijn die we straks als grote misdaden zullen zien? Dat is het vertrekpunt van deze podcast. Als altijd zijn we benieuwd naar jullie op- en aanmerkingen! Wij zijn te bereiken op rudienfreddieshow@decorrespondent.nl.

#130. Eind vorige maand kondigde de stichting Urgenda aan dat de milieuorganisatie via de rechter een dwangsom wil opleggen aan de Nederlandse staat. Feit is dat Nederland nog steeds te weinig doet om gevaarlijke klimaatverandering tegen te gaan. Op de dag dat directeur Marjan Minnesma hoog overleg voerde met haar advocaten vond ze ook tijd om aan te schuiven in onze podcast. We hebben het niet over haar jeugd, over haar drijfveren, over haar voorliefde voor klassieke muziek of over haar werkdagen van twintig uur. We hebben het over haar plannen. Denk aan de toekomst van de grootste uitstoter van broeikasgassen in Nederland, Tata Steel. Of de hoeveelheid stroom die we met windmolens op zee kunnen opwekken. Of de toekomst van de landbouw in Nederland, de rol van 'houtige biomassa' in de energiemix, of de wijze waarop we miljoenen woningen van het aardgas kunnen afkrijgen. Gesprekken over de aanpak van klimaatverandering willen nog weleens verzanden in abstractie ('het is allemaal de schuld van de bezittende klasse met haar diluviale, koloniale, kapitalistische, neoliberale kapitaalaccumulatie!'). Minnesma is graag wat concreter. Bij Urgenda begon ze meer dan tien jaar geleden al met grootschalige inkoopacties van zonnepanelen en elektrische auto's. Toen zij en haar collega's de zaak tegen de Nederlandse staat tot bij de hoogste rechter – de Hoge Raad – wonnen, boden ze de overheid meteen een 54-puntenplan aan om te voldoen aan het vonnis. En toch is er nog te lang getreuzeld. Nederland staat nu voor de immense opgave om in 2030 – over slechts negen jaar – de uitstoot van broeikasgassen al met ongeveer de helft te hebben teruggebracht. Als geen ander beseft Marjan Minnesma hoe kolossaal deze opgave is, en hoe groot de implicaties voor ons allemaal. We hebben het over haar routekaart: kunnen we echt zoveel windmolens kwijt op zee? Moeten we onze huizen verwarmen met warmtenetten of warmtepompen? En hoe behouden we het draagvlak voor de transitie? Dit is voor nu de laatste aflevering van De Rudi & Freddie Show. In november zijn we weer terug met zijn tweeën, in de tussentijd zal Jesse nog een paar lekker ontoegankelijke podcasts opnemen met experts die hem fascineren – mocht je gastsuggesties hebben, laat het vooral weten! Wij zijn als altijd te bereiken op rudienfreddieshow@decorrespondent.nl.

#131 Luisteraars! Rutger is er niet, maar ik ga vrolijk voort. Dit keer praat ik met Edwin Buitelaar, programmaleider ruimtelijke ontwikkeling bij het Planbureau voor de Leefomgeving. De vakantieperiode drukt je met de neus op de ruimtelijke feiten. Je vliegtuig daalt richting luchthaven, en dan verschijnt daar opeens dat Nederlandse landschap, als een doos kleurpotloden van geordende glorie. Verdomd, hier is over nagedacht! Het tegengestelde gevoel bekruipt je als je door Vlaanderen rijdt: linten aan ruim opgezette woningen, elk huis een eigen eilandje van unieke lelijkheid. Ruimtelijke ordenaars schetsen vaak het schrikbeeld van 'Vlaamse toestanden': uitgespreide wildgroei van dunne bebouwing. Maar waarom is dat precies zo'n probleem? Waarom zijn de verschillen überhaupt zo groot en welke regels hebben er nu precies voor gezorgd dat Nederland zo anders oogt dan Vlaanderen? En wat is eigenlijk beter? Verder: bijna alle politieke partijen willen een miljoen woningen bouwen. Samen met Edwin bespreek ik of de plannen daarvoor voldoende zijn. We hebben het over grond, en waarom het toch zo'n bijzonder economisch goedje is. En we buigen ons over de vraag: van wie is de stad?

#132 Luisteraars! De volgende aflevering in de serie ontoegankelijke gesprekken zonder Rutger. Dit keer een gesprek met Rick van der Ploeg. Je kent hem misschien nog als staatssecretaris van Cultuur en Media in het kabinet Kok-II, maar hij is eigenlijk vooral econoom. En in het bijzonder: milieu-econoom. Dat treft, want we spraken elkaar in de week dat het IPCC haar laatste klimaatrapport publiceerde. Dus: was daar nog wat nieuws aan? En hoe moet je eigenlijk nadenken over de economische kosten van klimaatverandering? Wat is de invloed van kantelpunten? Wat is de invloed van de kleine kans op klimaatcatastrofe? Moeten we vrezen dat landen als Saudi-Arabie in anticipatie van klimaatbeleid snel al hun olie oppompen? En als we werkelijk zo moeten vrezen voor de economische schade van klimaatverandering, zouden we dan ook niet meer geld moeten investeren in het verkennen van drastische opties als geo-engineering? Vlak voor de podcast wist ik nog een oud boekje van Van Der Ploeg op kop te tikken: ‘Is de econoom de vijand van het volk?’ uit 1992. Een retorische vraag die in het boekje ontkennend werd beantwoord. Nee, vooral de politicus moest het in het boekje ontgelden. Die wenste gevestigde deelbelangen te beschermen tegen de tucht van de markt. Nu had ik kwade tongen horen beweren dat het boekje een neoliberaal schotschrift was. Dat de PvdA ontspoort was dankzij figuren zoals Rick van der Ploeg, die er een economistisch wereldbeeld op nahielden. Dus: wat dacht hij daar zelf nu van? Hoe keek hij terug op zijn visie van toen? En hoe heeft hij het politieke bedrijf ervaren? Als econoom schreef hij veel cynische stukjes over politici, is hij daar anders naar gaan kijken toen hij zelf politicus werd?

#133 Luisteraars! Enkele maanden geleden zat ik in mineur. Drie miljoen mensen keken naar een veertien uur durend marathondebat over vier woorden op een A4'tje. Mij bekroop indertijd het gevoel dat we naar een politieke soap keken, waarin af en toe iemand een duur woord als ‘dualisme’ gebruikte om het nog enig cachet te geven. Dat deze politiek met een enorm kleine p zo belangrijk werd gemaakt, terwijl veel wezenlijkere onderwerpen volstrekt onder de radar vliegen, gaf aanleiding voor enige deemoed. Mijn gemoed knapte weer op toen ik de eerste persconferentie van de toen nieuwe informateur – en mijn gast van deze week – Herman Tjeenk Willink zag. We stegen meteen op uit de Haagse heisa van poppetjes en partijen. ‘Hoe vaak worden in parlementaire enquêtes incidenten niet gezien als iets waar iemand schuld aan heeft?' zei Tjeenk Willink tijdens die persconferentie. 'En dat ook naar schuldigen wordt gezocht. Daar gaat de suggestie van uit dat als man of vrouw er niet was geweest, het incident niet zou hebben plaatsgevonden.’ Hij noemde dat ‘een vrij optimistisch en naïef beeld’. Vaak liggen problemen besloten in ‘de dynamiek van het stelsel zelf’, oordeelde hij. ‘Waarvan u overigens ook deel uitmaakt’, hield hij de journalisten voor. Toen ben ik opgestaan om het Wilhelmus te zingen. Afijn, ik ben dus een fan! Inmiddels is Tjeenk Willink informateur-af en heeft hij een nieuw boek geschreven getiteld Kan de overheid crises aan? In de podcast hebben we het daarover. En over al die abstracte begrippen die nu de ronde doen in het publieke debat: die nieuwe bestuurscultuur, wat is dat? Dualisme, wat betekent dat? Meer aandacht voor uitvoering, hoe moet dat?

#134 Luisteraars! Sla de dekentjes maar in, leg de tomaten in de vriezer, zet de kunstmest in de koeling, want het gaat helemaal cray cray op de gasmarkten. Aardgas is superduur, de hele zomer zaten we op 15 euro per megawattuur, vorige week tikten we ineens 150 euro aan, nu zijn we weer een gedaald naar 88 euro. Aardgas, moeten we daar niet van af? Treden we geen duurzame toekomst tegemoet, waarin die hele gaswinning verleden tijd is? We mogen het hopen! Maar feit is, dat Nederland nog voor dik veertig procent afhankelijk is van aardgas voor zijn energiebehoefte. En hoewel we zelf steeds minder aardgas produceren, verbruiken we nog precies even veel aardgas. En dat zal de komende decennia nog wel zo zijn. Dat heeft helaas de nodige nadelen. We zijn in toenemende mate overgeleverd aan de grillen van Russisch en Amerikaans gas, dat vaak veel klimaatonvriendelijker is. Daarom spreek ik in deze podcast met Jilles van den Beukel, energieanalist bij The Hague Centre for Strategic Studies. Van den Beukel is een zachtaardige man, die hard naar gas heeft geboord. Van den Beukel heeft in een ver en duister verleden namelijk gewerkt als geofysicus voor Royal Dutch Shell. Dat maakt hem natuurlijk bij voorbaat verdacht, maar tevens een enorme kenner van olie- en gasmarkten.

Luisteraars! Daar zijn wij weer. Niet langer de ontoegankelijke enkelvoud van Jesse, niet weer zo'n podcast over de waardeketens in de wereldwijde verfproductie. Nee, dit keer weer een fijne Rudi & Freddie Show tezamen, een toegankelijke lifestylepodcast over vaderschap. Rutger kreeg drie maanden geleden een kind, dus bij hem giert het onderwerp uit alle poriën. Wat viel hem op na drie maanden vaderschap? Dat Nederland een zalig land is! Allerlei mensen die opeens op je stoep staan om te helpen bij de kindzorg – het is ge-wel-dig. Maar wat ook opvalt is het ietwat dwingende regime van 'natuurlijk' ouderschap dat wordt opgelegd. Goedbedoelde adviezen die dikwijls matig zijn gegrond in wetenschappelijke kennis. Rutger vertelt over het boek Cribsheet van Emily Oster, dat in het huishouden-Bregman inmiddels beter bekendstaat als de 'De Bijbel'. In dit boek worden veel geboden en verboden rond het ouderschap op zijn minst genuanceerd. Misschien het meest in het oog springende voorbeeld: de kwestie borstvoeding versus kunstvoeding. Een onderwerp waarover zeer sterke meningen heersen, maar waar de wetenschap op zijn minst onduidelijk over is. Tot slot vertelt Jesse over de ongelijke verdeling van de lasten van het ouderschap. Economen hebben de afgelopen jaren veel werk verzet om te laten zien dat de komst van een kind vaak een forse inkomensterugval betekent voor de moeder, maar niet voor de vader. Zo neemt het inkomen in Nederland bij moeders relatief tot vaders met zo'n 46 procent af. Leesvoer bij deze aflevering: · Emily Oster, Cribsheet. A Data-Driven Guide to Better, More Relaxed Parenting, From Birth to Preschool (https://corr.es/mxqh2qkq). Haar eerdere boek Expecting Better (https://corr.es/8qbxoyax over de periode van de zwangerschap) is ook een dikke aanrader. Daarin lees je bijvoorbeeld dat je als vrouw best zo nu en dan een wijntje mag drinken en dat een koffietje ook prima is. · Het oorspronkelijke artikel van Oster over borstvoeding (in haar boek heeft ze een nog langere analyse): 'Everybody Calm Down About Breastfeeding' (https://corr.es/qcwkym4l). · De studie uit 2018 in Social Science & Medicine: 'The best of intentions: Prenatal breastfeeding intentions and infant health' (https://corr.es/rrxhta6n). · Tamar Stelling schreef over de kindboete: 'Dit is waarom steeds minder vrouwen kinderen willen (en geef ze eens ongelijk)' (https://corr.es/uexl7zzf). Zoals altijd zijn wij weer te bereiken op rudienfreddieshow@decorrespondent.nl!

Het is 2021 en nog altijd verdienen Nederlandse vrouwen structureel minder dan mannen. Vrouwen zijn inmiddels hoger opgeleid, maar dat vertaalt zich niet in een hoger salaris, laat staan in een grotere kans op een leidinggevende functie. Nederland heeft nog immer geen vrouwelijke premier gehad, en sterker nog, er zijn in Nederland meer directeuren met de naam ‘Peter’ dan directeuren met twee X-chromosomen. Het goede nieuws: econoom Sophie van Gool heeft een kraakhelder boek geschreven over waarom we in een impasse zijn beland, en hoe we eruit kunnen komen. In deze podcast bespreken we de vele studies die aan de basis liggen van Sophies onderzoek. Hoe groot is de loonkloof? Hoe kunnen we die verklaren? Welke rol speelt de Nederlandse deeltijdcultuur? Waarom wordt onbetaald werk structureel ondergewaardeerd? En hoe zit het met de zogenoemde ‘Wet van Sullerot’, die stelt dat hoe meer vrouwen er werken binnen een bepaalde beroepsgroep, hoe lager de lonen? Leesvoer bij deze aflevering: · Sophie van Gool, Waarom vrouwen minder verdienen: En wat we eraan kunnen doen. (https://corr.es/4c7qwoee) · Een artikel uit 2016 dat verscheen in The New York Times: 'As Women Take Over a Male-Dominated Field, the Pay Drops’. (https://corr.es/fq97avxz) · Claudia Goldin, Career and Family: Women’s Century-Long Journey toward Equity. (https://corr.es/n6vl3fxb) · Een artikel van Rosanne Hertzberger dat eerder verscheen in NRC: ‘Gelukkig kind is niet gratis’. (https://corr.es/addpn7tc) · Een column van een van onze voormalig developers, Daan Aerts, waarin hij vol goede moed het ouderschap instapt met de intentie de lasten gelijk te verdelen met zijn vriendin. Dit bleek toch wat lastiger dan verwacht: ‘Mijn vaderschap stuit op weerstand uit onverwachte hoek: het moederinstinct’. (https://corr.es/thwlf6gk) · Sheryl Sandberg, Lean in: Women, Work, and the Will to Lead. (https://corr.es/lg2aesgk) Als altijd zijn wij benieuwd naar jullie bevindingen. Wij zijn bereikbaar op rudienfreddieshow@decorrespondent.nl.

Luisteraars! Na de toeslagenaffaire spraken politici veel vrome woorden. Zij namen zich plechtig voor om voortaan aandacht te schenken aan de uitvoerbaarheid van beleid, aan de kwaliteit van wetgeving. Om bij het maken van wetten voortaan de dilemma's waar mensen in de praktijk mee te maken mee te wegen. Het is dan ook best bijzonder om te zien dat bij het ontwerpen van de compensatieregeling voor gedupeerden van de toeslagenaffaire daar he-le-maal niks van terecht is gekomen. Onder hoge politieke druk dijt de compensatieregeling steeds verder uit. Er zijn toezeggingen gedaan, regelingen gelanceerd, moties ingediend, amendementen aangenomen – waardoor de herstelregeling vastloopt in onuitvoerbare ambitie. De pendule is bovendien zo hard de andere kant uitgeslagen, dat er inmiddels in veel gevallen sprake is van grove overcompensatie. Toen ik mijn boek over de toeslagenaffaire in februari 2020 af had was er zo'n 500 miljoen euro uitgetrokken voor compensatie. Inmiddels is dat bedrag opgelopen tot 5,2 miljard euro. Om maar snel geld uit te keren is het begrip 'gedupeerde' zo ver opgerekt, dat je er inmiddels ernstige bedenkingen bij kunt hebben. Zelfs mensen die even daarvoor door een rechtbank op de vingers zijn getikt omdat ze valse bankafschriften opmaakten om kinderopvangtoeslag te claimen, worden inmiddels aangemerkt als 'gedupeerden'. En krijgen dus 30.000 euro compensatie, plus een bedrag tussen de 2.000 en 10.000 euro per kind (afhankelijk van de leeftijd van het kind), plus alle overheidsschulden worden weggestreept (waaronder: studiefinanciering, belastingschulden, zorgverzekeringschulden, zakelijke schulden van het eigen bedrijf tot een bedrag van twee ton, niet meer, want anders wordt het illegale staatssteun volgens Europese regelgeving), plus het overnemen van private schulden, plus 10.000 euro compensatie voor de (ex)-partner, plus compensatie van de ‘werkelijke schade’ (nader te bepalen), plus hulp bij het emotioneel herstel. Tijdens de uren durende Kamerdebatten blijft deze kant van het verhaal echter vrijwel onbesproken. Noem het de politiek van de spreeuw: de hardnekkige neiging om allemaal dezelfde kant uit te vliegen. Vlogen politici een paar jaar geleden nog allemaal de kant op van zero-tolerance fraudebestrijding (met de toeslagenaffaire tot gevolg), nu vliegt men allemaal de andere kant uit: iedereen is slachtoffer van het ergste soort (met overcompensatie tot gevolg). Leesvoer bij deze aflevering: · Jesse Frederik, Zo hadden we het niet bedoeld (https://corr.es/nietbedoeld) · Adviescommissie Uitvoering Toeslagen, 'Omzien in verwondering 2: Eindadvies Adviescommissie Uitvoering Toeslagen' (https://corr.es/c8hajtdt) · Jesse putte voor deze aflevering ook uit 'Eindrapportage Raadspersonen Belastingdienst' (https://corr.es/adxmon3t) Zoals altijd zijn wij te bereiken via rudienfreddieshow@decorrespondent.nl

In augustus van dit jaar oordeelde de kortgedingrechter van de rechtbank in Amsterdam dat de antizuivelcampagne van de stichting Dier&Recht onmiddellijk moest stoppen. Het was een uitzonderlijke uitspraak. In Nederland komt het niet vaak voor dat de rechter een grondrecht als de vrijheid van meningsuiting tussen haakjes zet, en activisten dwingt om een campagne te staken. Wat had Dier&Recht gedaan om zo'n drastische maatregel te rechtvaardigen? Op de posters van de stichting stond een pak melk met een waarschuwingstekst zoals je die ook op sigarettenpakjes vindt. ‘Zuivel veroorzaakt ernstig dierenleed’, stond erop. De boerenactiegroep Agractie was woest. Melkveehouders zouden ten onrechte worden weggezet als dierenbeulen. Oftewel: hier was sprake van smaad en laster. De redenering van Dier&Recht was ondertussen simpel. Om melk te geven moeten koeien ieder jaar een kalf krijgen, en daarom worden ze steeds weer zwanger gemaakt. De helft van de geboren kalfjes zijn echter stiertjes, en daar kan een melkveehouder niets mee. Ook lang niet alle vaarsjes zijn nodig om later als melkkoe te houden. En dus blijven er een heleboel kalfjes over, als 'restproduct' van de zuivelindustrie. Maar wat oordeelde de rechter in augustus? Ja, er was sprake van leed. En ja, dat leed is verbonden met de zuivelindustrie, oftewel: met dat pak melk in de supermarkt. Toch zou de kwalificatie ‘ernstig dierenleed’ te ver gaan. En dus werd de poster van Dier&Recht verboden. Op 8 december dient het hoger beroep. Alle reden, vonden wij, om met Frederieke Schouten van Dier&Recht te spreken over deze zaak, over haar loopbaan als activist, haar achtergrond als veearts, en nog veel meer. Leesvoer bij deze aflevering: · Meer informatie over de rechtszaak naar aanleiding van de postercampagne van Dier&Recht: 'Dier&Recht verliest kort geding maar zuivelcampagne gaat door'. (https://corr.es/fj29rrcq) · Een onderzoek van Kieskompas in opdracht van Proveg: 'Wat vindt Nederland van de Eiwittransitie? De rol van de overheid' (pdf). (https://corr.es/wnep3nkh) · Wakker Dier: 'Vleesconsumptie fors gedaald in coronajaar 2020'. (https://corr.es/nzdy8qnq) · Dit onderzoek van Wageningen Economic Research over de Nederlandse vleesconsumptie: 'Vleesconsumptie per hoofd van de bevolking in Nederland, 2005-2020' (pdf). (https://corr.es/kphh7nlo) · Een onderzoek van de Raad voor Dierenaangelegenheden: 'De Staat van het Dier'. Beschouwingen en opinies over de verschuivende relatie tussen mens en dier in Nederland' (pdf). (https://corr.es/it6iyguu) · Rutger noemde ook de klassieker van Peter Singer: Animal Liberation. The Definitive Classic of the Animal Movement. (https://corr.es/7o7ngrdl) · Melanie Joy schreef een boek over hoe we omgaan met dieren: Why We Love Dogs, Eat Pigs, and Wear Cows. (https://corr.es/nvp7rhbp) Als altijd zijn wij voor vragen en/of tips te bereiken op rudienfreddieshow@decorrespondent.nl

Luisteraars! Vol verwachting klopte ons hart voor het nieuwe regeerakkoord, maar die kwam te laat voor deze podcast. Dus de powerduiding is voor de volgende keer. Dit keer: een schraappodcast over van alles en nog wat. Zoals: winst bij de Raad voor de Journalistiek voor Jesse. Ik was door de eigenaar van gastouderbureau Dadim gedaagd vanwege mijn boek Zo hadden we het niet bedoeld. Mij werd verweten journalistiek onzorgvuldig, tendentieus en feitelijke onjuist te berichten over zijn gastouderbureau. De Raad oordeelde van niet. Het is aanleiding voor een korte rant van mij over wat zich voor en na de publicatie van mijn boek allemaal heeft voltrokken, want dat was toch wel hoogst merkwaardig. Voor de rest: Rutger was op tournee in de Verenigde Staten en heeft daar enkele loeiend rechtse boekjes gelezen. Het eerste boek is Nassim Nicholas Talebs Skin in the Game. Taleb brengt een lofzang aan mensen die de de consequenties dragen van hun acties. Best een interessante bril om de wereld door te bekijken: hoe serieus moet je iemand nemen als die niks heeft te verliezen als die het mis heeft? Denk bijvoorbeeld aan van die podcasts met overmoedige jongemannen die over van alles en nog wat een mening hebben, maar verder toch geen wezenlijke verantwoordelijkheid voor wat dan ook dragen. Geweldig boek, aldus Rutger. En dan: Peter Thiels boek From Zero to One. Een boek over hoe je een start-up groot maakt. Peter Thiel is een enge kapitalist die op Trump stemt, dus het is een beetje a-typische lectuur, maar Rutger adviseert: lees nou gewoon eens zo'n boek. Het zijn praktische wijsheden die niet alleen leerzaam zijn voor ondernemers, maar ook voor wereldverbeteraars. Tot slot: nog wat smakelijke parlementaire anekdotiek uit het boek Macht der Gewoonte van Carla Hoetink. Wist u bijvoorbeeld dat je in de jaren vijftig en zestig geen Kamervragen mocht stellen op grond van slechts berichten uit de krant? Nou, bij deze! Leesvoer bij deze aflevering: · Jesse Frederik, 'Hoe de compensatieregeling van de toeslagenaffaire gierend uit de hand loopt' (https://corr.es/dzikq4ta) · Rutgers vijf sterren gingen uiteindelijk naar het boek Skin in the Game van Nassim Nicholas Taleb (https://corr.es/ebxuuep3) · Derek Thompson, Hit Makers: How to Succeed in an Age of Distraction (https://corr.es/cwppd8gy) · Duncan J. Watts, Everything is Obvious: How Common Sense Fails Us (https://corr.es/z6ssdtcf) · David Graeber en David Wengrow, The Dawn of Everything: A New History of Humanity (https://corr.es/abok9zt2) · Julia Galef, The Scout Mindset: See Things Clearly and Make Smarter Decisions (https://corr.es/7enmcjhz) · Adam Hochschild, Bury the Chains: The British Struggle to Abolish Slavery (https://corr.es/tx3rz4jn) · Saul Alinsky, Rules for Radicals: A Pragmatic Primer for Realistic Radicals (https://corr.es/hgme3y6z) · Peter Thiel, Zero To One: Notes on Startups, or How To Build the Future (https://corr.es/orkd9ihh) · Carla Hoetink, Macht der gewoonte: Regels en rituelen in de Tweede Kamer na 1945 (https://corr.es/j4imsegc) · En Jesses reconstructie van de toeslagenaffaire, Zo hadden we het niet bedoeld (https://corr.es/nietbedoeld) Voor vragen en tips kun je zoals altijd mailen naar rudienfreddieshow@decorrespondent.nl

Luisteraars! De laatste aflevering van het jaar alweer. Jullie hadden nog van ons tegoed: een analyse van het coalitieakkoord. We lazen ’t van a tot z en hebben er wat gedachten over. Een podcast, in een notendop, over gratis kinderopvang, de terugkeer van de studiebeurs, de onzalige bedrijfsopvolgingsregeling, de Wet excessief lenen bij eigen vennootschap (klinkt saai, is extreem belangrijk), over het smijten met miljarden, over de plannen om klimaatverandering aan te pakken, en over de olifant in de kamer: wie gaat al dat werk eigenlijk doen? Staan we aan de vooravond van een nieuwe toestroom arbeidsmigranten? Tussendoor hebben we nog wat reflecties over hoe radicaal het politieke tij keerde in de afgelopen tien jaar, en hoe belangrijk wetgeving überhaupt is. Leesvoer bij deze aflevering: • Omzien naar elkaar, vooruitkijken naar de toekomst. Coalitieakkoord 2021 – 2025. (https://corr.es/pdgd4nuq) • Jesse noemde ook Effect Wet studievoorschot op toegankelijkheid en leengedrag van het Centraal Planbureau. (PDF) (https://corr.es/mc7ab84i) • Het artikel The Economics of Control: Principles of Welfare Economics van Abba P. Lerner. (https://corr.es/gtvg6pra) • Ook genoemd is de Erf- en schenkbelasting en de bedrijfsopvolgingsregeling van de Belastingdienst. (PDF) (https://corr.es/fd6zkous) • Een artikel van Jesse dat in 2019 bij De Correspondent verscheen: Hoe een goedbedoelde belastingregel voor de bakker op de hoek een goudmijn voor de allerrijksten werd. (https://corr.es/8umunqtu) - En mocht je nog op zoek zijn naar een cadeautje voor de feestdagen, bestel dan hier de luxe-editie van De meeste mensen deugen van Rutger! (https://corr.es/89v8d6pc)

Luisteraars! Een nieuw jaar, een nieuwe podcast. Dit keer hebben we het over een simpele vraag: hoe functioneert onze democratie? En dan niet zoals ze je bij maatschappijleer vertellen, maar hoe werkt het écht? Kiezen wij de politici die passen bij onze opvattingen, of werkt het heel anders? Hebben de meeste mensen überhaupt wel opvattingen over de meeste politieke kwesties? En als 'het volk' veel minder invloed heeft dan we denken, wat zijn dan de implicaties voor mensen die de wereld willen veranderen? Jesse bespreekt het fascinerende boek Democracy for Realists, waarin twee politicologen een nogal ontnuchterende theorie uit de doeken doen over hoe ons democratische bestel daadwerkelijk functioneert. Rutger borduurt voort op dit verhaal door te vertellen over wat hij in de afgelopen maanden heeft gelezen over de afschaffing van de slavernij. De geschiedenis van het abolitionisme blijkt namelijk ook een heel merkwaardige geschiedenis, waarin de juiste dingen voortdurend gebeuren om de verkeerde redenen. Leesvoer bij deze aflevering • Jesse heeft zich tijdens de feestdagen verdiept in het boek Democracy for Realists: Why Elections Do Not Produce Responsive Government van Larry Bartels en Christopher Achen (https://corr.es/txe8ivkz) • We hadden het ook over een onderzoek van het Sentience Institute waaruit naar voren kwam dat ongeveer de helft van de Amerikanen vindt dat slachthuizen afgeschaft moeten worden, maar er wel veel minder vegetariërs zijn dan je op basis van dit gegeven zou denken: Survey of US Attitudes Towards Animal Farming and Animal-Free Food (https://corr.es/z87vehev) • Verder noemden we de economische analyse van de verkiezingsprogramma’s van het CPB: Keuzes in kaart 2022-2025 (PDF) (https://corr.es/x6yxhwv4) • Rutger had het ook nog even over de boekentip die hij eind vorig jaar deelde: Bury the Chains: The British Struggle to Abolish Slavery van Adam Hochschild en het boek Moral Capital van Christopher Leslie Brown (https://corr.es/f4rzbedx en https://corr.es/wmoayx4h)

Luisteraars! Dit keer een podcast met concurrent en collega Ties Joosten van Follow the Money. Ties schreef een boek getiteld De blauwe fabel: Waarom we de KLM al een eeuw lang tegen elke prijs in de lucht houden. Vlak na de corona-uitbraak vond er een debat plaats in de Tweede Kamer over KLM, dat in zwaar weer verkeerde. Kamerleden tuimelden over elkaar heen om hun lof uit te spreken over KLM. PVV: ‘Vriend en vijand zijn het erover eens dat we de blauwe trots, de blauwe zwaan, moeten redden.’ FVD: ‘De KLM staat voor alles wat goed is aan Nederland: degelijkheid, betrouwbaarheid, efficiëntie en klantvriendelijkheid.’ Het CDA: ‘Doe alstublieft wat nodig is in het belang van Nederland.’ De PvdA vond KLM belangrijk ‘voor de Nederlandse economie in den brede’ en 50PLUS had het over ‘onze extra afgetrainde blauwe zwaan’. En natuurlijk, minister Cora van Nieuwenhuizen, die aangaf dat 'het succes van KLM het succes van Nederland is'. Ties Joosten laat in zijn boek zien dat dit een patroon is dat zich al zo'n honderd jaar herhaalt: KLM dreigt zo'n beetje elk decennium failliet te gaan, waarna de overheid haar te hulp schiet. Onze verhouding met KLM lijkt al een hele tijd meer op een liefdesrelatie dan op een gezonde zakelijke band. En het is helaas niet alleen KLM dat steeds gered wordt door de overheid. In Europa is er een soort half-markt, waarin we enerzijds de luchtvaart hebben geliberaliseerd, maar anderzijds overheden hun nationale luchtvaartmaatschappijen ondersteunen met subsidies. Vliegen is zo goedkoper dan gerechtvaardigd. De negatieve effecten van de luchtvaart zijn ook steeds duidelijker. Als je alle vluchten van KLM bij elkaar optelt, dan is het bedrijf de grootste uitstoter van CO2 in Nederland, aldus Joosten. En de vliegtuigen die over dichtbevolkt Nederland heen vliegen, veroorzaken grove geluidsoverlast. Joosten legt in de podcast uit dat de baten van Schiphol consequent worden overdreven, waarbij bijvoorbeeld al het toerisme wordt toegerekend aan de nationale luchthaven. Moet de luchtvaart dus wel blijven groeien of is het tijd voor krimp? Leesvoer bij deze aflevering: Ties Joosten schreef voor Follow The Money eerder over het dierenleed in de bio-industrie: 'Het restafval van de zuivelindustrie: drie kalfjes per minuut' (https://corr.es/1o5rkt) Het nieuwe boek van Joosten, over de Nederlandse luchtvaart: De blauwe fabel: Waarom we de KLM al een eeuw lang tegen elke prijs in de lucht houden (https://corr.es/eic8p3) En hoe komt het eigenlijk dat we zo goedkoop kunnen vliegen? We hadden het al even over de subsidiëring hierachter, maar hier vind je het hele verhaal: 'Een goedkoop vliegticket komt niet uit de lucht vallen' (https://corr.es/0ph2t5)

Luisteraars! Rutger zou op een tournee door de Amerika's trekken om zijn boek aan de man te brengen, maar omikron gooide roet in het eten. Maar de gast was al geboekt, het ontoegankelijke gesprek al gepland! Ik praat met Coen Teulings, voormalig directeur van het CPB, en thans econoom. We hebben het vooral over alle plannen van het nieuwe kabinet: is het een probleem dat het kabinet zoveel geld uitgeeft? En, leuk dat we het geld uitgeven, maar hebben we ook de handjes: zijn er wel de mensen om al dat werk te doen? Bijvoorbeeld: in de kinderopvang. Is het wel verstandig om 95 procent van de kinderopvangkosten door de overheid te laten betalen? En al die financiering van grote investeringen via fondsen (mobiliteitsfonds, stikstoffonds, klimaatfonds): is dat een goed plan? We hebben het ook over de uitspraak van de Hoge Raad, waardoor de vermogensheffing in gevaar is gekomen. Best een beetje een vreemd verhaal. En ook: een slechte zaak als spaargeld minder zwaar wordt belast dan aandelen, aldus Teulings. En natuurlijk weer een rondje van de rubriek overgewaardeerd of ondergewaardeerd. Schatten we de Hongaarse econoom János Kornai wel op waarde? Dat wil je weten. Leesvoer bij deze aflevering • Meer informatie over box 3 kun je vinden in dit artikel van NLFiscaal: Politiek: Pinokkio en vermogensbelasting.(https://corr.es/ba1792) • We bespraken ook de Hongaarse econoom János Kornai, die onlangs overleden is maar wiens nalatenschap hier goed samengevat wordt: Economics of socialism and transition: The life and work of János Kornai, 1928-2021. (https://corr.es/9560fd) • En je kunt verder duiken in de wet van Baumol via The Baumol Effect, te lezen op Marginal REVOLUTION. (https://corr.es/1d256d)

De meeste mensen zullen de wereld niet veranderen. De kleine groep die dat wel doet, vaart op haar eigen kompas, maakt het zichzelf bewust moeilijk en wordt vaak verketterd door de rest. Om de grote problemen van onze tijd aan te gaan hebben we meer van dit soort radicalen nodig. Lees hier het artikel: https://decorrespondent.nl/13098/de-niet-zo-subtiele-kunst-van-giving-a-fuck/503552610-dbc9f3bf ***Nieuw: de Correspondent-luisterapp! Vanaf nu kun je voor de beste en meest privacyvriendelijke luisterervaring terecht in de Correspondent-app. Ontdek 500+ shows en verhalen en ga in gesprek met je favoriete correspondenten. Download de app snel in de app-store! Geen lid? Maak ook onafhankelijke journalistiek mogelijk en krijg toegang tot de app: corr.es/wordlid. *** Productie : Julius van Ijperen, Kerem Özilhan en Jacco Prantl Voor vragen, opmerkingen of suggesties mail naar post@decorrespondent.nl

Er was een tijd, niet eens zo heel lang geleden, dat de slavernij – het uitbuiten en verhandelen van mensen – een geaccepteerd en normaal onderdeel van de maatschappij was. Maar op een gegeven moment is het verdwenen. Of althans, volgens de Internationale Arbeidsorganisatie leven er nog steeds 40 miljoen mensen in slavernij, maar het verhandelen van mensen is nu in ieder geval verboden, illegaal, in ieder land op aarde. Het is makkelijk om te denken dat die officiële afschaffing van de slavernij onvermijdelijk was. Het gevolg van de Verlichting, de industrialisatie, of 'de vooruitgang' in het algemeen. Maar niets is minder waar. De geschiedenis van het abolitionisme, de beweging om de slavernij voor eens en altijd af te schaffen, laat zien dat het ook heel anders had kunnen lopen. Hoe is het de abolitionisten gelukt om zo'n vanzelfsprekend en zo'n lucratief instituut omver te werpen? Een ding is zeker: vandaag de dag kunnen we nog steeds ongelofelijk veel leren van hun succes. In de afgelopen maanden verslond Rutger het ene na het andere boek over deze fascinerende geschiedenis, en in deze podcast vertelt hij over een aantal lessen die we vandaag de dag nog altijd kunnen toepassen. Leesvoer bij deze aflevering • Rutger heeft het op een gegeven moment over de ‘nobele verliezer’. Rebecca Solnit schrijft in Hope in the Dark over hetzelfde idee: over hoe bepaalde activisten het stiekem wel fijn vinden om te verliezen omdat dat bewijst dat ze gelijk hebben. (https://corr.es/a96cfc) • Ook vertelt hij over Seymour Drescher en zijn boek Econocide, waarin uitgebreid besproken en aangetoond wordt dat de afschaffing van de slavernij zeer schadelijk was voor de Britse economie. (https://corr.es/b4d286) • En die pil die in de studio lag? Dat was The History of the Rise, Progress, and Accomplishment of the Abolition of the African Slave-Trade by the British Parliament van Thomas Clarkson. (https://corr.es/23bf36)

Neem in deze dagen maar eens een podcast op die nog actueel is op het moment dat je de aflevering publiceert. Terwijl de geschiedenis in een krankzinnige stroomversnelling is beland, kunnen we van één ding vrij zeker zijn: Europa heeft volgende week, volgende maand én volgend jaar nog honderden miljarden kubieke meters aardgas nodig. En daarvoor zijn we vooral afhankelijk van Rusland. Sterker nog, terwijl in de afgelopen dagen de tanks oprukten in de richting van Kyiv, kwam er alleen maar méér Russisch gas door Oekraïense pijpleidingen richting Europa. Ongeveer 40 procent van het gas dat we in Europa gebruiken om stroom op te wekken, fabrieken te laten draaien en huizen te verwarmen, komt uit Rusland. Kunnen we wel zonder Russisch gas? Het is makkelijk te roepen dat we zo snel mogelijk van dat Russisch gas af moeten. Maar kan het ook in de praktijk? Hoe wekken we onze energie nog op als we tegelijkertijd de Duitse en Belgische kerncentrales uitzetten, de Groningse gaskraan dichtdraaien, biomassa in de ban doen en kolencentrales sluiten? De pijnlijke waarheid is dat zonne- en windenergie nog maar een fractie van onze energiebehoefte dekken. Oftewel: de oorlog in Oekraïne herinnert ons er wederom aan dat onze economie nog door en door fossiel is, en dat we niet zomaar zonder gas kunnen. Een pleidooi om 'van het Russisch gas' af te gaan zou dan ook zo concreet mogelijk moeten zijn over de grote consequenties voor ons allemaal. Een geel-blauw vlaggetje in je Twitterprofiel is één ding, maar zijn we ook bereid om echte offers te brengen? Leesvoer bij deze aflevering: • Het stuk van Jolle Demmers, hoogleraar Conflict Studies aan de Universiteit Utrecht, dat Rutger vond na een retweet van Baudet: Wapens? Sancties? Nederland zou moeten aansturen op bemiddeling tussen Rusland en Oekraïne. (https://corr.es/26ae10) • Hier vind je de column van Correspondent Simon van Teutem waarin hij betoogt dat we zo snel mogelijk van Russisch gas af moeten: Solidair zijn met Oekraïne? Draai de Russische gaskraan dicht. (https://corr.es/32eb18) • Meer informatie over Russisch gas en onze afhankelijkheid daarvan vind je in dit stuk door denktank Breugel, gepubliceerd bij Foreign Affairs: The Kremlin's Gas Wars. (https://corr.es/7edf29) • En een update van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) waaruit blijkt dat Nederlandse huishoudens nog lang niet van het gas af zijn, geschreven door Pieter Boot. (https://corr.es/cf506c)

Luisteraars! Dit keer een gesprek met Jelmer Mommers, gewaardeerd collega en auteur van het ge-update boek 'Hoe gaan we dit uitleggen?' (die moet je dus kopen). De podcast verloopt langs de klassieke lijnen van de protestantse preek: verdoemenis, verlossing, dankbaarheid. Hoe staat het klimaat ervoor? Veel ruimte is er niet meer om de opwarming onder anderhalve graad te houden. En we lijken af te koersen op meer opwarming. Maar wat dan? Hoeveel zorgen moeten wij ons maken over doemscenario's? Ondertussen zijn er ook een hoop ontwikkelingen die positief stemmen. Hernieuwbare energie concurreert fossiele bronnen er op kosten al bijna uit. Iets wat tot voor kort eigenlijk niet voorstelbaar was. Maar kunnen we het ook bouwen? We lopen aan tegen tekorten aan personeel en stroperige procedures. De milieubeweging is altijd goed geweest in 'nee' zeggen, maar wat als er nu vaker 'ja' moet worden gezegd. Tot slot: Rusland is een energiesupermacht, die Europa voorziet van kolen, gas en olie. Daar zijn we inmiddels niet meer zo blij mee. Wat betekent dat voor de energietransitie? Er was ogenschijnlijke onenigheid tussen Jelmer en mijzelf (Jesse). Ik vind dat we meer inheems Europees gas moeten winnen om de gasafhankelijkheid af te bouwen. Jelmer vond dat een te snelle conclusie. Wij weten de bron van ons conflict te herleiden tot Genesis 1. Leesvoer bij deze aflevering • Rutger opende de aflevering door het kort te hebben over de meest recente toespraak van Roger Hallam, mede-oprichter van Extinction Rebellion in het Verenigd Koninkrijk: Advice to young people as they face annihilation (https://corr.es/37f702) • We bespraken ook het boek The Ministry for the Future van Kim Stanley Robinson. Een fictief boek over de verschrikkelijke gevolgen van klimaatverandering en de reacties daarop van een verzonnen overheid. (https://corr.es/2ca8bc) • En we noemden How to blow up a pipeline van Andreas Malm. Een boek waarin hij vrij extreme maatregelen noemt om klimaatverandering tegen te gaan. (https://corr.es/1f7982) • Beluister hier de vierdelige podcastserie NEPA van correspondent Maite Vermeulen en audioredacteur Jacco Prantl over elektriciteit in de grootste stad in Afrika Lagos, Nigeria. (https://corr.es/nepa) • Collega Tamar Stelling schreef eerder over de noodzaak van een planetaire bijsluiter om milieuproblemen écht op te kunnen lossen: Waarom geen enkel milieuprobleem een oplossing heeft. (corr.es/888228) • Er is echter ook veel goed nieuws te verkondigen over het klimaat – al zijn we er nog lang niet. Jelmer schreef daar recentelijk dit stuk  (https://corr.es/3a2a3a) over, en zelfs een heel boek waarin je kunt lezen wat je zelf kunt doen om het klimaat een handje te helpen. Bestel hier de nieuwste editie van Hoe gaan we dit uitleggen. (corr.es/klimaatboek)

Met zijn vernieuwende ideeën over de journalistiek zou je Joris Luyendijk gerust de intellectuele founding father van De Correspondent kunnen noemen. Hij is antropoloog en auteur van bestsellers als Het zijn net mensen (2006), Dit kan niet waar zijn (2015) en, vers van de pers, De zeven vinkjes. We spreken Joris over dat laatste boek, dat al veel stof heeft doen opwaaien. Het gaat over hoe mannen 'zoals Joris Luyendijk' de baas spelen. Zij hebben namelijk zeven 'vinkjes' die hen de wind in de rug geven: man (1), hetero (2) en wit (3). Ze hebben minstens één hoogopgeleide of welgestelde ouder (4), minstens één in Nederland geboren ouder (5), en ze zijn zelf naar het vwo/gymnasium (6) en naar de universiteit (7) gegaan. We gingen met Joris in gesprek over zijn eigen leercurve en zijn werkwijze als schrijver. We vroegen wanneer succes dan wel echt 'verdiend' is (wat Joris een 'typische zevenvinkjesvraag' vindt), en spraken over de ‘quasi-ironische opgewektheid van zevenvinkjes’ die het presteren om boeken te schrijven met titels als De meeste mensen deugen. Een van de interessantste dingen zei Joris toen de microfoon helaas al uit stond. Dus bij dezen: hij merkte op dat in het publieke debat 'hypocrisie' vaak strenger wordt bestraft dan slechtheid. Je kunt beter helemaal geen idealen hebben, dan je idealen tekort doen. En die fixatie op de hypocrisie van anderen zou wellicht eens moeten veranderen – want hypocriet zijn we uiteindelijk allemaal, in zekere mate. Leesvoer voor bij de aflevering • We spraken uiteraard met Joris over zijn nieuwste boek, De zeven vinkjes (https://corr.es/350a05) • Eerder kwam ook dit gesprek tussen correspondent Valentijn de Hingh, auteur Dilara Bilgiç en Joris uit op De Correspondent. Met zijn drieën spraken zij over identiteit en labels. (https://corr.es/df4098) • Ook werd het boek Witte onschuld. Paradoxen van kolonialisme en ras, van Gloria Wekker kort genoemd. (https://corr.es/321cd4)

Luisteraars! Dit keer een gesprek met Eva Rovers, auteur van het kersverse boekje Nu is het aan ons. In het boekje doet zij een oproep tot echte democratie. Geen verkozen aristocratie van parlementariërs, maar een burgerberaad, waarbij honderd willekeurig ingelote Nederlanders praten over oplossingen voor heikele politieke kwesties. De afgelopen jaren zijn er enkele succesvolle burgerberaden geweest: in Ierland over abortus, in Frankrijk over klimaatverandering, in de gemeente Zeist over lokale bezuinigingen. Wat valt er te leren van die ervaringen? En kunnen we hiermee het draagvlak voor het tegengaan van klimaatverandering vergroten? Hoe voorkom je dat steeds dezelfde witte, hoogopgeleide, gepensioneerde mannen komen opdagen (zoals bij inspraakavonden vaak het geval is)? En is klimaatverandering werkelijk het beste onderwerp voor een burgerberaad? Elk voornemen roept vaak honderden nieuwe technische vragen op. Oké, minder energie gebruiken, maar hoe dan? Welke apparaten gaan we reguleren? En als we stofzuigers gaan reguleren, gaan we dat doen door verhandelbare uitstootrechten, met emissienormen, met een hard plafond op input vermogen? Wat voor soort vragen moet een burgerberaad beantwoorden? Leesvoer bij deze aflevering: - Wil je je verder verdiepen in burgerberaden? Bestel dan Eva haar pleidooi Nu is het aan ons via onze kiosk.? (http://corr.es/aanons) - Jesse had het ook even over dit onderzoek van de Universiteit Leiden waarin verschillende burgerberaden onder de loep zijn genomen.?(https://corr.es/89886e) - Eva noemde het stuk The Other Guy and Me van Bastian Berbner waarin hij verslag doet van een burgerberaad in Duitsland. Lees de Engelse vertaling op de website van True Story Award.? (https://corr.es/c509e0)

Luisteraars! Ditmaal een podcast met Simon Kuper, columnist bij de Financial Times, schrijver van schandalig veel boeken. Over eigenlijk van alles: de economie van voetbal, een Nederlandse dubbelspion voor de KGB, de Oxford-elite, FC Barcelona. Helaas moest Rutger op weg naar de studio rechtsomkeert maken: kind met koorts, doe je niks aan. Dus moest ik het alleen rooien. Jammer voor de structuur. We hebben het eerst over zijn nieuwe boek Chums. How a Tiny Caste of Oxford Tories took over the UK. Boris Johnson, Dominic Cummings, David Cameron, allemaal Britse hotemetoten die een opleiding hebben gedaan aan Oxford. Geen toeval, meent Kuper, want Oxford is een plek waar je zeer overtuigend leert praten over zaken waar je eigenlijk niks van weet. Dat is op zich prima als het blijft bij politiek LARP'en in een studentenvereniging. Het wordt minder grappig wanneer je een land de Europese Unie uit geleidt. Verder hebben we het over voetbal, vooral over geld en voetbal. Krijgen we niet veel te weinig voetbalwedstrijden van de beste teams tegen de beste teams? Waar blijft die Europese superliga? Hoe meritocratisch is het topvoetbal? En geldt die meritocratie ook voor trainers? En natuurlijk, mijn klassieke rubriek 'over- of ondergewaardeerd'. Eindelijk kom je te weten wat Kuper van Oude Pekela vindt, wat zijn gedachten zijn bij de kwaliteit van het Engelse gevangeniswezen in de jaren zestig, en hoe hij kijkt naar het trouwen binnen je sociale klasse. Leesvoer bij deze aflevering • We bespraken een aantal boeken van Simon Kuper, waaronder zijn meest recente titel Chums. How A Tiny Caste Of Oxford Tories Took Over The Uk en  De vrolijke verrader. Een KGB-spion uit Rotterdam. (https://corr.es/5c4701) en (https://corr.es/456711) • Simon schreef voor de Correspondent een stuk over de Britse elite ‘Hoe de universiteit van Oxford de kraamkamer van de Brexit werd.’ (https://corr.es/e56d38) • Meer lezen over geld en voetbal? Pak dan ‘FC Barcelona – Het Imperium’ eens op, of ‘Soccernomics’. (https://corr.es/002607) en (https://corr.es/0d8af5) • Benieuwd naar het hele verhaal achter het succes van Oude Pekela? Lees dan het stuk Return to Oude Pekela: a Dutch model for resisting the far right. (https://corr.es/69eeea)

Luisteraars! Onderzoekspopulisme: het is een stijl van politiek die aan populariteit aan het winnen is. Je vuurt een hagelschot aan vragen af, waarbij je appjes, sms'jes, notulen, nota's, conceptverslagen, en meer uitvraagt. Je wilt antwoord op de kleinste details. Als die informatie dan niet komt, of er vragen openblijven, dan claim je obstructie: 'Het kabinet wil de Kamer niet informeren, nu is het echt on-mo-ge-lijk om nog de controlerende taken uit te voeren!' De onderzoekspopulist verhult zijn verdenkingen als vragen. De suggestie is dat er kwalijke zaken worden achtergehouden. De kunst is om zoveel mogelijk vragen open te houden, zodat ze een canvas vormen waarop iedereen zijn wantrouwen kan projecteren: Kamerlid vraagt, regering houdt achter – schande! Afgelopen week zagen we in de Tweede Kamer een paar mooie voorbeelden van het onderzoekspopulisme. Het debat over #smsgate bijvoorbeeld, waarin Caroline van der Plas (BBB) op een goed moment zelfs de telefoonrekening van Rutte wilde uitvragen. Het vertrekpunt van het debat – dat Rutte zijn boekje te buiten was gegaan – was echter hoogst dubieus. Verder: een bespreking van het debat over uithuisplaatsingen bij ouders van de toeslagenaffaire. Een debat waarbij antwoorden worden ingevuld, terwijl de vragen nog niet zijn beantwoord. Want niet elke uithuisplaatsing is te wijten aan de toeslagenaffaire, en niet elke uithuisplaatsing is onterecht. Tot slot: de hersteloperatie toeslagen. Nog altijd een puinbak. Het begrip 'gedupeerde' is zover opgerekt dat het onduidelijk is wat het nog betekent. Het kan iemand zijn die niks heeft terug moeten betalen, of 80.000 euro heeft terug moeten betalen. Het kan iemand zijn die een administratief foutje maakte of iemand die de boel bewust heeft belazerd. Maar de trein dendert gewoon door, waarbij alsmaar meer compensatie wordt uitgekeerd, terwijl het fundament van de hele operatie wankel is. Mocht je het gemist hebben, lees dan hier Jesse zijn column over Ssm-gate terug: #smsgate: het zoveelste wedstrijdje wantrouwen. (https://corr.es/be6b78) En zijn recente stuk over uithuisplaatsingen: Hoe de Kamer scorebordpolitiek bedrijft met uit huis geplaatste kinderen #staatsontvoeringen. (https://corr.es/ed4478) Meer weten over de toeslagenaffaire? Lees dan Zo hadden we het niet bedoeld. De tragedie achter de toeslagenaffaire. (https://decorrespondent.nl/zohaddenwehetnietbedoeld) Leesvoer bij deze aflevering: We hadden het ook even over de wetenschappelijke factsheet uithuisplaatsingen van o.a. Prof. dr. Mariëlle R. Bruning. (https://corr.es/0e1510)

Luisteraars! ‘This is a cold and dead place.' Dat was de conclusie van een Britse abolitionist – iemand die streed tegen de slavernij – toen hij in 1841 een bezoek bracht aan Nederland. Er bleek geen animo te zijn voor een nationale vereniging tegen de slavernij. De gereformeerden wilden niet samenwerken met de liberalen, omdat die laatsten hun vergadering niet openden met gebed. De voorzitter van de gereformeerde vereniging van abolitionisten merkte op ‘dat de handhaving van het christelijk beginsel (…) van meer belang is, dan de aanwinst van nieuwe leden.' De Nederlandse anti-slavernijbeweging heeft nooit veel voorgesteld De pijnlijke waarheid is dat de Nederlandse anti-slavernijbeweging nooit veel heeft voorgesteld. In 1842 kwamen de abolitionisten met drie afzonderlijke petities. Eén petitie van de gereformeerden, één petitie van de liberalen en één petitie van een groep Rotterdamse vrouwen. Die laatste was de grootste, maar kreeg alsnog maar 128 handtekeningen. Ter vergelijking: in 1853 werd een petitie tegen de katholieken 200.000 keer getekend. In het afgelopen jaar heb ik (Rutger) me ondergedompeld in het historisch onderzoek naar de beweging om de slavernij voor eens en altijd af te schaffen. En wat blijkt: dat is een nogal Brits verhaal. Nederland was namelijk niet het enige land waar het abolitionisme weinig voorstelde. Ook in Portugal, Spanje en Frankrijk waren de omvang en impact marginaal. In Groot-Brittannië daarentegen groeide het uit tot een enorme beweging. In 1833 tekende maar liefst een op de vijf volwassen mannen een petitie om de slavernij af te schaffen. Wat maakte Engeland anders? En hoe belangrijk was het abolitionisme eigenlijk? Was de slavernij niet sowieso verdwenen, ook als de Britse beweging een vroege dood was gestorven? Waren er diepere economische en technologische oorzaken voor het einde van de slavernij? Of hebben de tot slaaf gemaakten gewoon zichzelf bevrijd? En wat kunnen we vandaag nog leren van de abolitionisten? Over die vragen hebben we het in deze podcast. Leesvoer bij deze aflevering: • Jesse zijn voordracht tijdens de Herman Tjeenk Willink-lezing is te vinden op de website van de Raad van State. (https://corr.es/990282) • In een eerdere aflevering spraken we over effectief altruïsme: Een modale Nederlander behoort tot de rijkste 3,5 procent van de wereld. Waarom geven we toch zo weinig aan goede doelen? (https://corr.es/adc2fd) En Rutger vertelde al eerder over het abolitionisme, quakers en de slavenhandel: Zo verander je de wereld: de lessen van de anti-slavernijbeweging. (https://corr.es/1dcfa7) • Rutger noemde ook het essay Explaining Costly International Moral Action: Britain’s Sixty-year Campaign Against the Atlantic Slave Trade van Chaim D. Kaufmann en Robert A. Pape. (corr.es/223e13) Als altijd zijn we benieuwd naar jullie gedachten, vragen een leestips. We zijn te bereiken op rudienfreddieshow@decorrespondent.nl

Luisteraars! De Republikeinse gremlin Newt Gingrich beweerde ooit veel geleerd te hebben van onze gast, en dan met name van zijn boek Chimpanzee Politics. In 1994 werd Gingrich het Amerikaanse alfa-aapje, toen hij de Republikeinen een glorieuze verkiezingsoverwinning bezorgde. We nemen het onze gast maar niet al te kwalijk. We spreken met primatoloog Frans de Waal. Hij heeft een kersvers boek over apen getiteld Anders: Gender door de ogen van een primatoloog. Inmiddels is het populair te geloven dat sociale vorming bijna geen grenzen kent. Vrijwel alle genderverschillen zouden verklaard worden door cultuur. Meisjes spelen met poppen, want zo hebben ze dat geleerd. Maar, zo vertelt de Waal, wie naar apen kijkt, kan moeilijk anders concluderen dan dat gender een duidelijk biologische basis heeft. Bij apen vertonen meisjes al vroeg meer zorgzaam gedrag en interesse in baby's, terwijl jongens hun jonge jaren ravottend en worstelend doorbrengen. Een podcast dus, over gender bij apen. Is mannelijk machogedrag ideologie of biologie? Hoe belangrijk is de moeder-kindband? Wat is de functie van de clitoris bij conflictbeheersing tussen bonobo's? En wat is in vredesnaam de functie van de mannelijke tepel? Zijn er apen met een transgenderidentiteit? En stel dat we bepaalde biologische neigingen hebben: moeten we ons handelen eigenlijk wel laten dicteren door biologie? Zoals altijd zijn we te bereiken via rudienfreddieshow@decorrespondent.nl Voor deze aflevering lazen en bespraken we Frans de Waal zijn nieuwste boek Anders (https://corr.es/cf5231).

Laat de volgende cijfers even tot je doordringen: Op dit moment werkt ongeveer een op de zes werkenden in de zorg. Als onze zorgbehoefte zich blijft ontwikkelen zoals verwacht, zal dat in 2060 een op de drie moeten zijn. Ondertussen zal het aantal beschikbare mantelzorgers per 85-plusser afnemen van ongeveer vijftien in 2015 naar nog maar zes in 2040, volgens de Sociaal-Economische Raad. Waarom staat dit niet iedere dag op de voorpagina van alle kranten? Begin deze maand was er een landelijke protest van de huisartsen, dat helaas maar weinig aandacht kreeg. Het NOS Journaal had meer zendtijd ingeruimd voor het Australische verbod op huiskatten buitenshuis, en minister Ernst Kuipers wilde niet eens de moeite nemen om de demonstranten even te woord te staan. Maar als de huisartsen van Nederland demonstreren is er écht iets aan de hand. Dat doen ze namelijk vrijwel nooit. Vorig jaar verlieten 138 jonge huisartsen het vak vanwege de oplopende werkdruk. Dat was het hoogste aantal in een decennium. Correspondent Lynn Berger schreef een urgent boek over de staat van de Nederlandse zorg, in de breedste zin van het woord. Over waarom 'zorg' zo fundamenteel en belangrijk is, en we het toch zo vaak over het hoofd zien. En verwaarlozen. We spraken over van alles en nog wat: over zorg als het geheim van de menselijke soort, over de hardnekkige 'moederschapsideologie' in Nederland, over hoe de zorg wordt ondermijnd in een kapitalistische economie, over de vraag wanneer 'zorg' omslaat in overdreven 'bezorgdheid', en veelgenoemde oplossingen om de druk op de zorg te verlichten, zoals robots of arbeidsmigranten. Jesse was helaas ziek, maar alle beterschapswensen, vragen en opmerkingen kunnen natuurlijk weer naar rudienfreddieshow@decorrespondent.nl. Leesvoer bij deze aflevering • Lynn Bergers nieuwe boek, Zorg – Een betere kijk op de mens, is vanaf 12 juli uit. Reserveer een exemplaar zodat je het als een van de eersten in huis hebt!?(https://corr.es/6d1781) • Heb je de aflevering met Frans de Waal over gender gemist? Beluister die hier.?(https://corr.es/bae3fd) • Lynn haalde het boek Money, Love & Parenting aan, waarin gesteld wordt dat de economische toestand van een land van invloed is op de opvoedstijlen van ouders. De conclusie: hoe groter de sociaal economische gelijkheid in een land, hoe intensiever en autoritairder ouders hun kinderen opvoeden.?(https://corr.es/07d1c2) • We hadden het ook even over Rebecca Solnit en haar boek The Mother of all Questions.?(https://corr.es/be7b2f) • Lynn noemde ook Being Mortal: Illness, Medicine, and What Matters in the End van Atul Gawande, over zorg in de laatste levensjaren.?(https://corr.es/13230f)

Luisteraars! Ik (Jesse) was op vakantie, Rutger is op vakantie, dus eigenlijk hadden we een zomerstop ingelast. Maar die is bij deze weer uitgelast, want ik ga solo nog wat interviews doen. Verwacht van mij gesprekken met gasten die sowieso een introductie behoeven. Bijvoorbeeld mijn gast in deze aflevering: Wouter Leenders, bezig met promoveren aan de Universiteit van Californië en connaisseur van de Nederlandse belastingpolitiek. Leenders is eigenlijk de lokale franchisenemer van Thomas Piketty: wat Piketty deed voor Frankrijk en de VS – ongelijkheid in kaart brengen –, dat doet hij voor Nederland. Zo schreef Leenders samen met een aantal co-auteurs dit jaar een belangwekkend onderzoek over ongelijkheid en herverdeling: wie betaalt er belasting en wie ontvangt de overheidsuitgaven? Spoiler: de rijkste Nederlanders betalen het laagste tarief. Ook deed hij onderzoek naar belastingontduiking. Hij kreeg geanonimiseerde gegevens van de Belastingdienst over spijtoptanten die hun zwarte vermogen op bijvoorbeeld een Zwitserse bankrekening alsnog opgaven. Wie zijn deze belastingfraudeurs? En we hebben het over expatregelingen. Europese landen beconcurreren elkaar om schaars personeel door fiscale douceurtjes aan te bieden voor veelverdieners die naar hun land komen. In Nederland kunnen buitenlandse veelverdieners bijvoorbeeld 30 procent van hun inkomen belastingvrij krijgen als ze hier komen werken. Nog leuker: zij hoeven – om onnavolgbare redenen – ook geen belasting te betalen over hun buitenlandse vermogen. Leesvoer bij deze aflevering: • Het rapport Ongelijkheid en herverdeling in Nederland van Arjan Bruil, Celine van Essen, Wouter Leenders, Arjan Lejour, Jan Möhlmann en Simon Rabaté. (https://corr.es/389969) • Het opiniestuk van Vinzenz Ziesemer en Wouter Leenders over Europese expatregelingen. (https://corr.es/a39ebd) • Het onderzoek naar belastingontduiking in Nederland door Wouter Leenders, Arjan Lejour, Simon Rabaté en Maarten van ’t Riet. (PDF: https://corr.es/d5a139)

Luisteraars! Tot voor kort was mijn gast Vinzenz Ziesemer een keurige ambtenaar bij de afdeling Algemene Financiële Economische Politiek (AFEP). Deze frisse economenclub van het Ministerie van Financiën bemoeit zich tegen ongeveer elk beleidsonderwerp aan: van coronasteun tot woningbouwsubsidies, van pensioenen tot vermogensbelastingen. Als onderdeel van de Haagse beleidsmachine zag Vinzenz ook wat er mis ging. Teveel verkokerde ministeries, die bij elk beleidsonderwerp de loopgraven induiken om hun vooringenomen posities te bevechten. Teveel brandjes blussen, waardoor te weinig tijd overblijft om goed na te denken over de langlopende thema's. En te weinig mogelijkheden om het gesprek over beleid breder te voeren dan binnen de muren van het ministerie. Daarom heeft Vinzenz begin dit jaar afscheid genomen van de ambtenarij om een economische denktank te beginnen: het Instituut voor Publieke Economie. We hebben het over het waarom van zijn denktank. Over hoe de ambtenarij werkt. Over begrotingsbeleid in Nederland en in Europa. En over de vermogensverdeling, en wie er in Nederland (geen) belasting betalen over hun vermogen. Leesvoer bij deze aflevering: • Ik noemde in ons gesprek het stuk 'Schoei beleidseconomie op nieuwe leest', waarin Bernard ter Haar wat maatregelen voorstelt waarmee de politiek een aantal belangrijke maatschappelijke thema's kan aanpakken. (https://corr.es/c9ddb8) • We hadden het ook even over de (rechtvaardigheid van) erfbelasting. Meer daarover lees je in een stuk dat ik eerder publiceerde op De Correspondent: Erfbelasting onrechtvaardig? Zo is de graftaks wél eerlijk. (https://corr.es/c29e6a) • Meer informatie over economisch beleid vind je op de website van het Instituut voor Publieke Economie (IPE). (https://corr.es/188f18)

Luisteraars, een nieuw seizoen, een nieuw geluid, en een podcast waarin Jesse een uurtje informatiedicht oreert over de huidige energiecrisis. Poetin was de gastoevoer aan Europa al lekker aan het titreren, nu heeft hij de belangrijkste pijpleiding helemaal dichtgedraaid. Gas is dik twintig keer duurder dan het ooit was, stroom ongeveer tien keer duurder. En als we de markt mogen geloven – en bij De Rudi & Freddie Show zeggen wij: geloof altijd de markt – zullen de prijzen nog een paar jaar hoog blijven. Wat zijn de implicaties van het dichtdraaien van de Russische gaskraan? Waar halen we nu ons gas vandaan? Waarom is dat gas zo vreselijk duur? En: waarom weet Europa nog nauwelijks haar gasconsumptie te reduceren? Hoe werkt de stroommarkt? Waarom is de prijs van stroom zo sterk afhankelijk van de gasprijs? En zijn er oplossingen voor deze energie-shitshow? Leesvoer bij deze aflevering - Het was een heerlijk meanderend gesprek, dus we noemden slechts een tussendoortje: Hoe overleef je een autocratie? van Masha Gessen. (https://corr.es/72fcbe) Zoals altijd zijn we voor vragen, suggesties, lof en kritiek te bereiken op rudienfreddieshow@decorrespondent.nl

Ha luisteraars! We hebben hem eindelijk achter de microfoon gekregen: Diederik Samsom. We kennen hem als voormalig partijleider van de PvdA, maar dat was een baantje van niks vergeleken met zijn huidige functie. Samsom is nu de stafchef voor Frans Timmermans, eigenlijk de topambtenaar die leiding geeft aan de Europese Green Deal – het enorme pakket maatregelen waarmee de EU in 2050 klimaatneutraal wil zijn. Ga er even voor zitten, want het werd een gesprek van bijna twee uur. We hebben het over Ecodesign: de geweldig gave richtlijn die onze stofzuigers, warmtepompen en lampjes zuiniger maakt. We hebben het over de Groningse gasbel: moet dit taboe geslecht worden? We hebben het over het prijsplafond voor elektriciteit (ik –Jesse – denk: dit wordt een shitshow, Diederik denkt: valt wel mee). We hebben het over niet-gehaalde ambities die worden bestreden met nog hogere ambities. We hebben het over de waterstofambities van de Europese Commissie: kostbare energieverspilling of bittere noodzaak? We hebben het over het verschil tussen Europa en Den Haag – hoe de medialuwte het ook mogelijk maakt meer over de inhoud te praten. Leesvoer bij deze aflevering • Een goede om in het achterhoofd te houden tijdens deze aflevering is de Green Deal. (https://corr.es/7be678) • We noemden mijn (Jesse) stuk over “bemoeizuchtig” Europees beleid dat zorgt voor vooruitgang, met de legendarische titel: De Europese Unie bepaalt hoe jij zuigt (en dat is maar goed ook) (https://corr.es/c86928) • Ook hadden we het even over de (inmiddels zeer achterhaalde) toespraak van Frans Timmermans tijdens de H.J. Schoo-lezing van 2014. (https://corr.es/ff6255) • En Samsom vertelde over het project REPower EU waarin plannen voor veilige, betaalbare en duurzame energie vastgelegd zijn. Mocht je die door alle #ophef en #crises gemist hebben? Lees je dan hier even in. (https://corr.es/d95d6a)

Luisteraars! Hoe verander je de wereld? Als het gaat over een ethisch leven, dan gaat het vaak over wat we allemaal niet meer mogen: niet vliegen, geen vlees eten, misschien zelfs geen kinderen krijgen. Maar als je dan alles goed doet, heb je in het beste geval je persoonlijke impact tot nul gereduceerd – alsof je net zo goed niet had bestaan. Er is een nieuwe beweging van mensen die zichzelf, een tikje pompeus, 'effectieve altruïsten' noemen en die de lat hoger leggen. Zij benadrukken dat mensen uit rijke landen, zoals Nederland, beter kunnen focussen op hoe ze hun twee meest schaarse goederen besteden. In de eerste plaats: je geld. De modale Nederlander behoort al tot de rijkste 3,5 procent van de wereldbevolking, maar gemiddeld geven Nederlanders slechts 0,4 procent van hun inkomen aan goede doelen (waarbij ze doorgaans geen aandacht besteden aan de vraag welke doelen het effectiefst zijn). En in de tweede plaats: je tijd. Een fulltime carrière bestaat uit 80.000 uur (2.000 werkweken) en hoe we die tijd besteden is een van de belangrijkste beslissingen van ons leven. Effectief altruïsten hebben een systeem bedacht om te onderzoeken hoe je die tijd het best kan besteden – hoe ziet een moreel ambitieuze carrière eruit? Leesvoer bij deze aflevering: • Wil je meer weten over de bullshitbanen (en of jij er een hebt)? Eerder spraken we econoom Robert Dur hierover: een serieus gesprek over mensen met bullshitbanen(https://corr.es/52923c). • We noemden nog meer Rudi & Freddie-klassiekers! Zo hadden we het over een aflevering waarin we met oud-Kamerlid Bart Snels spraken (https://corr.es/abbad6). Ook ons gesprek over het effectief altruïsme zal je bekend in de oren klinken. Dat vind je hier (https://corr.es/790e69). • Het betreffende artikel van Rutger, waar deze aflevering op gebaseerd is, kun je vinden op De Correspondent met de zeer confronterende titel: 'Nee, je bent niet goed zoals je bent'. (https://corr.es/e19009) Zoals altijd geldt: deel je ideeën en vragen hier op De Correspondent of mail ons op rudienfreddieshow@decorrespondent.nl

Luisteraars! Deze keer is Tobias Leenaert te gast in onze podcast. Hij is de man die je misschien wel de meest effectieve dierenrechtenactivist van de Lage Landen zou kunnen noemen. Tobias is een van de oprichters van ProVeg, een hele hippe club die de transitie naar een meer plantaardig dieet probeert te versnellen. De aanleiding van dit interview? Onlangs is Tobias boek' Naar een vegan wereld. Een pragmatische aanpak gepubliceerd. Misschien denk je bij een veganist aan een ietwat bleek en drammerig type, maar Tobias is een frisse en bedachtzame Belg die heel goed nadenkt over hoe hij anderen zo goed mogelijk kan overtuigen. Want gelijk hebben is leuk, maar gelijk krijgen is nog veel leuker. Maar liefst 60 procent van de Nederlanders is al voor een verbod op de intensieve veehouderij, maar hoe gaan we van A naar B? We hebben het over de vraag waarom Tobias meer dan twintig jaar geleden al veganist werd, en hoe moeilijk dat toen nog was. We hebben het over waarom de dierenrechtenbeweging zo lang zo weinig resultaat boekte, en waarom dat nu lijkt te veranderen. En natuurlijk hebben we het over de vraag wat we nu allemaal kunnen doen om af te rekenen met de mondiale bio-industrie. Leesvoer bij deze aflevering • De aanleiding voor dit gesprek is de recent uitgebrachte Nederlandse vertaling van Tobias zijn boek Naar een vegan wereld. Een pragmatische aanpak. (https://corr.es/16e592) • De klassieker Animal Liberation van Peter Singer over de manier waarop mensen omgaan met andere dieren werd door Tobias ter tafel gebracht als persoonlijke inspiratiebron voor zijn keuze om veganist te worden. (https://corr.es/8f3d14) • We hadden het over de in 2018 uitgebrachte documentaireserie The Game Changers, waarin onderzocht wordt welk dieet je lichaam in staat stelt het beste te presteren. Ga ook zeker goed zitten voor de scène die in deze aflevering naverteld wordt. (https://corr.es/c55001) • Het onderzoek Livestock’s Long Shadow – Environmental Issues and Options (PDF) van de Food and Agriculture Organization van de Verenigde Naties kwam aan bod. (https://corr.es/8f73e8)

Luisteraars! Vanwege gierende hoestbuien van Jesse kon de vorige Rudi & Freddie Show niet doorgaan. Daarmee is er vier weken aan content gehamsterd, die we nu in één podcast over je gaan uitstorten. Te beginnen met ons bezoek aan de EA Global Rotterdam-conferentie. EA staat voor effectief altruïsme, een club mensen die bezig is met nadenken over hoe je zoveel mogelijk goed kunt doen voor de wereld. Kun je cynisch over doen, maar het was eigenlijk hartstikke mooi! Veel mensen ontmoet die oprecht goede ideeën hebben over goed doen. Daar hebben we het over. Helaas moeten we het dan ook hebben over het feit dat dit waarschijnlijk onze laatste all-inclusive uitnodiging voor een EA-conferentie was. Eén van de grote geldschieters van EA was namelijk Sam Bankman-Fried, tot een paar maanden geleden een miljardair met een cryptobeurs, maar naar nu blijkt: een loeiende fraudeur (oh ironie). Verder: de kwestie Arib. Vorige week vertrok bijna de hele ambtelijke top van de Tweede Kamer nadat zij zich in de kou gezet voelden door de politiek en de pers. En daar hebben ze groot gelijk in. Met stijgende verbazing keek Jesse naar de berichtgeving over het onderzoek naar oud-Kamervoorzitter Khadija Arib. Tot slot: het Belastingplan 2023. Er is wat aan het schuiven in het belastingdebat. De huidige staatssecretaris lijkt redelijk serieus over het afschaffen van overbodige fiscale regelingen. Er sneuvelen er nogal wat in het volgende Belastingplan. De vraag is nu of hij even enthousiast blijft als het gaat over negatief beoordeelde regelingen als de bedrijfsopvolgingsfaciliteit (waardoor vaak vermogende nazaten van bedrijfseigenaren vrijwel belastingvrij een erfenis kunnen ontvangen) of de landbouwvrijstelling (een vrijstelling op de winst op agrarische grond voor boeren). Leesvoer bij deze aflevering: • Hij kwam weer eens voorbij, onze aflevering over effectief altruïsme. Nog één keertje dan, mocht je hem gemist hebben: Een modale Nederlander behoort tot de rijkste 3,5 procent van de wereld. Waarom geven we toch zo weinig aan goede doelen? (https://corr.es/d00437) • Je kunt het niet hebben over het effectief altruïsme zonder de naam William MacAskill te laten vallen. Wij tipten Doing Good Better, zijn meest bekende en invloedrijke boek. (https://corr.es/d4e60e) • We hadden het ook over belastingen. Een onderwerp waar onze eigen Jesse al vrij wat stukken over geschreven heeft. Voor de liefhebber: Belastingen: makkelijker kunnen we het maar niet maken (https://corr.es/53bda6) en Dit honderd jaar oude belastingvoordeeltje voor boeren kost ons nog steeds miljarden (en is nergens goed voor). (https://corr.es/587ceb) • Eerder sprak Jesse in een Freddie zonder Rudi Show met onderzoeker Wouter Leenders over hoe de superrijken in Nederland nauwelijks belasting betalen: Deze onderzoeker neemt je mee langs de fiscale sluiproutes van de superrijken. (https://corr.es/991613) • En we hadden een nieuw boek te promoten! Arjen van Veelen schreef Rotterdam. Een boek over het Leven, zoals Rutger het samenvatte. Je bestelt het in onze eigen kiosk. (https://corr.es/0f8675)

Luisteraars! Er hangt een nieuw, radicaal idee in de lucht. Eind oktober kwam de antropoloog Jason Hickel er al over vertellen in de Tweede Kamer, de econoom Kate Raworth schreef er een enorme bestseller over, minister Rob Jetten lijkt er wel wat in te zien en inmiddels is het zelfs aangeslagen in CDA-kringen – zie het nieuwe boek van de econoom en christendemocraat Paul Schenderling. We hebben het natuurlijk over 'degrowth' (letterlijk: 'ontgroei'). De aanhangers van deze beweging geloven dat groene groei ons niet kan redden van de klimaatramp, en dat we simpelweg veel minder moeten consumeren. Of in de woorden van Schenderling: 'Er is geen enkel wetenschappelijk bewijs dat het mogelijk is de economie op een groene manier te laten groeien en tegelijkertijd de milieuschade terug te dringen.' In deze podcast hebben Jesse en ik het over de analyses, feiten, dromen en idealen die de ontgroeiers naar voren brengen. Is 'degrowth' de oplossing voor bijna alles? Is het mogelijk, en zo ja, is het wenselijk? Leesvoer bij deze aflevering • Deze aflevering is geïnspireerd door een gesprek dat Rutger had met de Japanse auteur Kohei Saito over zijn nieuwste boek Capital in the Anthropocene (Engelse editie verschijnt in 2023) We noemden het gesprek dat we met Eva Rovers voerden over de staat van de politiek en de effectiviteit van burgerberaden. (https://corr.es/5e7363) Jesse vertelde over de wagenwedloop die ervoor zorgt dat onze auto's steeds duurder, groter en vervuilender worden. Eerder schreef hij daarover het stuk De op een na grootste bron van toegenomen CO2-uitstoot ter wereld? De SUV, ben je meteen helemaal bijgepraat. (https://corr.es/24c035) Ook brachten we eerder een ode aan de filosoof Vaclav Smil. Mocht je dat gemist hebben, beluister de aflevering dan hier. (https://corr.es/a51a93)

29 november 2022 is een dag die we niet snel zullen vergeten. Die ochtend vroegen Jesse en ik (Rutger) het algoritme GPT-3 om een paar zinnen te herschrijven in de stijl van Hugo Claus. Onze mond viel open terwijl het resultaat op het scherm verscheen. Om eerlijk te zijn: ik denk dat ik nog nooit zo onder de indruk ben geweest van een nieuwe technologie. Bijna tien jaar geleden alweer pende ik een stuk over 'de race tegen de machine', oftewel: het gevaar van robots die onze banen komen inpikken. Er is weinig van die angst uitgekomen. Integendeel, de krapte op de arbeidsmarkt is groter dan ooit! Tien jaar geleden werd er nog gewaarschuwd dat de meeste vrachtwagenchauffeurs hun baan zouden verliezen, maar in werkelijkheid kampt Nederland met een nijpend tekort aan vrachtwagenchauffeurs. Tesla-rijders klagen nu zelfs Tesla aan omdat die beloofde software-update die hun auto volledig zelfrijdend zou moeten maken (en waar ze een dikke premium voor hebben betaald) er nóg niet is. Dromen van vooruitgang willen, kortom, weleens tegenvallen. Maar toen ineens, in slechts twee weken tijd, waren er twee verbluffende nieuwsberichten. Eerst kwam ChatGPT online, het nieuwste taalmodel van het bedrijf OpenAI. In de kranten kon je er weinig over lezen, maar Twitter stond meteen in vuur en vlam – mensen van over de hele wereld deelden de meest verbluffende voorbeelden van waar deze computer toe instaat is. En toen kwam het tweede bericht, een grote scoop van de Financial Times, over een doorbraak in de ontwikkeling van kernfusie. We hebben het hier over een potentieel eindeloze bron van schone energie. Energie is de basis van onze beschaving, en de technologische mogelijkheden in een wereld van overvloedige energie zijn duizelingwekkend. Wat dacht je, bijvoorbeeld, van een vliegende auto? Enfin, in deze podcast hebben Jesse en ik het over de vraag waarom de innovatie van de afgelopen vijftig jaar eigenlijk gewoon is tegengevallen, en waarom dat in de toekomst wel eens radicaal zou kunnen veranderen. Het begint met een stukje verbeeldingskracht: wat als wij in de ogen van onze nazaten nog een soort holbewoners zijn?

Hallo! Stikstofcrisis, asielcrisis, energiecrisis, woningcrisis: het wemelde in 2022 van de crises. Haast zou je vergeten dat er ook nog wat goed nieuws was te melden. Om het jaar goed te beginnen daarom deze podcast met een volstrekt willekeurige opsomming van positieve ontwikkelingen. Wat te denken van Niger? Het eerste Afrikaanse land dat rivierblindheid heeft uitgebannen. Slaapziekte? Verdwenen uit Benin, Oeganda, Rwanda en Equatoriaal-Guinea. Malariadoden? Bijna 30 procent minder in het afgelopen decennium (en vorig jaar werd bekend dat onderzoekers van de Universiteit van Oxford een werkzaam vaccin hebben ontwikkeld!). Scheepsbrandstoffen met 3,5 procent zwaveloxides? Mag niet meer (en scheelt 30.000 doden per jaar!). En dan zijn er nog de gunstige binnenlandse ontwikkelingen. Hele categorieën van criminaliteit die nauwelijks meer bestaan. Autodiefstal, ooit een plaag, inmiddels een zeldzaamheid. Fietsdiefstal? Factor vijf gedaald. Inbraak, diefstal, geweldsmisdrijven, vernielingen, muntmisdrijven: allemaal op zijn retour! Schoolverlaters: twee keer minder dan twintig jaar eerder. Fijnstof, stikstofoxiden, zwaveloxides: minder, minder, minder. Leesvoer bij deze aflevering: • We begonnen met het noemen van het artikel dat deze aflevering inspireerde: '99 Good News Stories You Probably Didn't Hear About in 2022'. (https://corr.es/67c28e) • 2022 werd uiteindelijk het jaar met mondiaal de laagste kindersterfte ooit gemeten. Een gegeven dat Rutger deed denken aan een boek dat hij jaren geleden las: Getting Better van Charles Kenny, waarin al te lezen viel dat we wereldwijd grote successen aan het boeken zijn op het gebied van gezondheid. (https://corr.es/d27834) • Jesse vertelde dat het Planbureau voor de Leefomgeving alle uitstoot van 2022 op een rijtje gezet heeft en vertelde over de — voor hem — meest opvallende statistieken. Het hele overzicht vind je hier. (https://corr.es/3227f0) • We tipten ook een aantal podcasts. Als je klaar bent met het luisteren van deze aflevering, luister dan ook zeker eens naar Redefining Energy (https://corr.es/d157f5) of Hear This Idea. (https://corr.es/08c8b3)

Luisteraars! Een nieuwe aflevering met niemand minder dan de man van moment. Hij is een denker met vele petten: ex-advocaat, presentator, ondernemer, podcaster, journalist, schrijver, twitteraar, enfant terrible van rijk Nederland, professioneel klasseverrader en – in de woorden van Alexander Klöpping (zelf toch ook een talent om in de gaten te houden) – een heuse 'national treasure.' We hebben het natuurlijk over Sander Schimmelpenninck. De beste man zat verlegen om nog wat media-aandacht en daarom hebben wij speciaal voor de trouwe luisteraars van De Rudi & Freddie Show misschien wel het langste interview over zijn nieuwe pennenvrucht – Sander en de brug – opgenomen. Als je dit hebt geluisterd, kun je met gezag de juiste opinie debiteren op feesten en partijen en hoef je het boekje alleen nog maar te kopen om zo veel mogelijk VVD-stemmers in je omgeving mee lastig te vallen. We hebben het, natuurlijk, over Sanders vijf radicale voorstellen. Dat wil zeggen: over het belasten van vermogen en erfenissen, over het hervormen van het onderwijs, over het belasten van pensioenen, over het uitkeren van een jubelton aan iedere 25-jarige én over een maatschappelijke dienstplicht. Verder komen we te spreken over de kantelende tijdgeest en de overwinningen die in de afgelopen jaren al zijn geboekt. Huisjesmelkers worden aangepakt, de jubelton voor rijke kinders is afgeschaft, het lenen van de eigen BV in box 2 is beperkt (lang verhaal – luister de podcast!) en trouwens, is Nederland eigenlijk nog wel een belastingparadijs? Maar niet te vroeg gejuicht: we zijn er nog lang niet. Natuurlijk is Sander en de brug een pamflet dat met de grote pen is geschreven en kan niet ieder voorstel van de ene op de andere dag worden ingevoerd (het aanpassen van de Grondwet schijnt een dingetje te zijn), maar wat je er ook van vindt: dit zijn de thema's waar we het nú over moeten hebben. Leesvoer bij deze aflevering: • Koop het boekje van Sander Schimmelpenninck in onze kiosk: Sander en de brug. Vijf voorstellen voor een eerlijker Nederland?(https://corr.es/ec5848) • Lees ook het stuk 'Ongelijkheid aanpakken? Geef iedereen van 25 een ton', waarin Sander zijn visie op de jubelton uiteenzet.?(https://corr.es/b34348) • Op de website van Het Instituut voor Publieke Economie vind je veel van de berekeningen die Sander in zijn boek maakt ook terug.?(https://corr.es/a1aced)

Een derde van de wereldbevolking doet het. Het heeft dramatische gevolgen voor het milieu, het klimaat, vrouwen en de gezondheid van 2,4 miljard mensen. En toch hebben we het er vrijwel nooit over: koken op open vuur. Luchtvervuiling is zo'n onderwerp dat je niet meer loslaat, als je de cijfers tot je laat doordringen. Ga maar na: de Wereldgezondheidsorganisatie schat dat er tussen 2030 en 2050 ongeveer 250.000 mensen zullen sterven aan de gevolgen van klimaatverandering. Dat is enorm en verschrikkelijk, maar eigenlijk nog maar weinig vergeleken met de impact van luchtvervuiling. Want in dat laatste geval hebben we het namelijk over 10 miljoen doden per jaar. Niet over dertig jaar, maar nu al, ieder jaar weer. In een grote stad als Delhi verliezen mensen maar liefst tien jaar aan levensverwachting door het inademen van vervuilde lucht. Als de wereld verder opwarmt tot 2 graden hebben we het over 153 miljoen extra doden (!!!). Niet door overstromingen, droogtes, orkanen of tsunami's – maar door de extra luchtvervuiling die het verbranden van al die fossiele brandstoffen met zich mee brengt. Oftewel: eigenlijk is luchtvervuiling een nóg sterkere reden om over te stappen op groene energie. Maar naast het verbranden van kolen, olie en gas, is ook het binnenshuis verbranden van hout een gigantisch probleem. Deze week hebben we het erover met wetenschapper Esther Boudewijns, die onlangs een groot paper publiceerde in het prestigieuze tijdschrift The Lancet over de implementatie van 'schoon-kokenoplossingen' in armere landen. Want juist omdat het probleem zo groot is, zijn de oplossingen ook zo veelbelovend. Wie zich bezighoudt met schoon koken, strijdt niet alleen tegen luchtvervuiling, maar ook tegen ontbossing, klimaatopwarming en genderongelijkheid – het zijn namelijk vooral vrouwen die koken. We hebben het hier, kortom, over een win-win-win-winoplossing. Boudewijns vertelt over haar onderzoek en over de leidende rol die Nederland speelt in het – helaas – nog veel te kleine wereldje van schoon-kookactivisten. Als altijd zijn we benieuwd wat jullie vinden van deze aflevering. We zijn te bereiken op rudienfreddieshow@decorrespondent.nl Leesvoer bij deze aflevering: De studie 'Facilitators and barriers to the implementation of improved solid fuel cookstoves and clean fuels in low-income and middle-income countries: an umbrella review' (2022) in The Lancet, waarvan Boudewijns eerste auteur is. (corr.es/87561d) Het artikel 'Ten Million a Year' van David Wallace-Wells in de London Review of Books (corr.es/9289e4) en zijn klimaatboek The Uninhabitable Earth. (corr.es/ab74fa) De Internationale Klimaatstrategie van het kabinet-Rutte IV, waarin Nederland de ambitie uitspreekt om 100 miljoen mensen toegang te geven tot duurzame energie. (corr.es/d2b9be)

Ze was nog maar drie weken Kamerlid toen Leonie Vestering een amendement indiende met verstrekkende gevolgen voor de Nederlandse veehouderij. Wonder boven wonder ging de meerderheid van de Tweede Kamer akkoord. Zelfs JA21, de PVV en Forum voor Democratie stemden in, al zei de laatste partij achteraf dat het per ongeluk was gegaan. Een paar weken later werd de wet, inclusief het amendement-Vestering, unaniem aangenomen door de Eerste Kamer, en op 21 juni 2021 volgde publicatie in het Staatsblad. Wat nu alleen nog miste, was de handtekening van de minister. Maar die kwam niet. Op het ministerie van Landbouw beseften de ambtenaren namelijk wat de consequenties waren van het amendement: dit legde een bom onder de hele veehouderij. Want wat stond er in het amendement? Het waren slechts een paar, ogenschijnlijk onschuldige zinnen: Aan artikel 2.1, eerste lid, wordt een zin toegevoegd, luidende: Onder een redelijk doel wordt in elk geval niet begrepen het kunnen houden van dieren in een bepaald houderijsysteem of een bepaalde wijze van huisvesting. 'Redelijk doel' – het zijn twee cruciale woorden in de Nederlandse dierenwetgeving. Je mag namelijk geen dorst, honger, pijn, verwonding, ziektes, angst of chronische stress veroorzaken bij dieren, en ze ook niet beperken in hun natuurlijke gedrag, tenzij – en hier komt het – je 'een redelijk doel' hebt. Maar wat is een 'redelijk doel'? Is de grootschalige productie van vlees en zuivel een redelijk doel? En welke prijs mogen dieren daarvoor betalen? In de toelichting van het amendement-Vestering lezen we 'dat het na 2022 niet langer is toegestaan om een dier pijn te doen of bij een dier letsel te veroorzaken, dan wel de gezondheid of het welzijn van het dier te benadelen met als doel om het dier op een bepaalde manier te kunnen huisvesten.' Zie hier: de reden waarom de ambtenaren in paniek waren. Die 'bepaalde manier van huisvesten' geldt namelijk voor zo ongeveer de gehele veehouderij. Vrijwel alle veedieren worden voortdurend beperkt in hun natuurlijke gedrag, zodat ze kunnen worden gehouden in grote stallen. Dieren wordt systematisch letsel toegebracht en pijn gedaan zodat ze dicht op elkaar kunnen staan. De staarten van varkens worden afgeknipt, kalfjes komen nooit buiten, eendjes zwemmen nooit in het water (tenzij ze worden geëlektrocuteerd in het elektrocutiebad), en ga zo maar door. Zonder dit soort 'houderijsystemen' (lees: bio-industrie) zouden we allemaal véél minder vlees en zuivel kunnen consumeren. De grote vraag is dus: had de Tweede Kamer wel door waar ze mee instemde toen ze akkoord ging met het amendement-Vestering? Eén ding is zeker: het amendement legt op pijnlijke wijze de spagaat bloot waarin we bijna allemaal zitten. Enerzijds willen we lekker veel vlees eten (bijna 40 kilogram per persoon per jaar), anderzijds willen we van onszelf geloven dat we goed omgaan met dieren. Maar wat als het niet allebei kan? Daar hebben het over met niemand minder dan Leonie Vestering zelf. Kijk- en leesvoer bij deze aflevering: • Leonie Vesterings maidenspeech als Tweede Kamerlid, in april 2021. (corr.es/5655d6) • Het advies van de Raad van State over het wijzigingsvoorstel van de Wet dieren. (corr.es/6be744) • Het boek Vasthouden aan jouw idealen, geschreven door Jeroen Siebelink en voormalig PvdD-leider Marianne Thieme. (corr.es/43298a)

Luisteraars! Het is nu iets meer dan vijf jaar geleden dat ik samen met onder anderen de makers van documentaireserie Schuldig een manifest schreef: ‘Schuldvrij!’ Daarin deden we allerlei suggesties voor verbeteringen aan het hele circus rond schuldenproblematiek. Sindsdien is het politiek getij behoorlijk omgeslagen. Wat indertijd nog politiek onhaalbaar leek wordt nu op een achternamiddag tot wet gestemd. Zo werden tijdens een debat in januari opeens allerlei ingrijpende amendementen aangenomen. Bijvoorbeeld: om de schuldsanering te verkorten (nog maar 18 maanden in plaats van 36 maanden op een houtje bijten voordat je schuldvrij bent) en om de toegang tot schuldsanering te versoepelen (ook bij fraude niet na tien jaar, maar na vijf jaar al toegang tot schuldsanering). Maar hoewel er nu al veel verbeteringen komen blijft het een tamelijk onnavolgbaar traject. Wij schreven het al in ons manifest: ‘In Nederland is het doodnormaal dat de directeur van V&D naar de rechter kan om die middag nog zijn bedrijf failliet te laten verklaren, maar om als burger van je schulden af te komen moet je eerst een bureaucratische triatlon lopen – ongetraind.’ Daarom praat ik deze podcast met Taco Schaafsma en Martijn Schut, die een voorstel schreven voor een nieuwe Schuldenwet. Een plan dat verdacht veel lijkt op een onlangs ingediende initiatiefnota van Kamerlid Hülya Kat van D66, genaamd ‘Sneller uit de schulden’: één loket, één plan, één regisseur. Leesvoer bij deze aflevering: • Ik noemde aan het begin van de aflevering de Initiatiefnota 'Sneller uit de schulden' van D66-Kamerlid Hülya Kat. (https://corr.es/2c1ff7) • Lees ook het artikel 'Eén Schuldenwet: meer mensen sneller geholpen’ in het tijdschrift Sociaal Bestek, als je meer wilt weten over de Schuldenwet. (https://corr.es/15060b)

Hij is nog maar 36 jaar oud, maar wordt nu al gezien als een van de grootste deskundigen als het gaat om de vele, vele manieren waarop (extreem) rijke mensen proberen zo min mogelijk belasting te betalen. We hadden het voorrecht om hem te mogen interviewen tijdens zijn korte bezoek aan Nederland: Gabriel Zucman. De jonge Franse professor studeerde aan de Paris School of Economics, met ene Thomas Piketty als zijn mentor. Zijn eerste werkdag viel precies op de maandag nadat de bank Lehman Brothers was omgevallen en de financiële crisis begon. En hij is onderdeel van een hele nieuwe generatie van economen die baanbrekend onderzoek doen naar ongelijkheid. Zelfs als je nog nooit van hem hebt gehoord, dan heb je waarschijnlijk wel een van zijn grafieken gezien – bijvoorbeeld over de dramatische groei van de ongelijkheid in de Verenigde Staten in de afgelopen vijftig jaar. Zijn cijfers zijn eindeloos geciteerd door politici als Bernie Sanders – bijvoorbeeld het feit dat de rijkste 1 procent van de Amerikanen in totaal bijna evenveel vermogen bezit als de armste 90 procent van de bevolking. Enfin, in deze podcast gaan we behoorlijk de diepte in met Zucman. Hoe groot is de belastingontwijking en -ontduiking door de rijken? Hoe betrouwbaar zijn al die statistieken eigenlijk? En hoe kunnen we het belastingstelsel verbeteren? Leesvoer bij deze aflevering: • Zucman stond samen met zijn Frans-Amerikaanse collega Emmanuel Saez eerder in The New York Times als meest zichtbare en polariserende econoom van de Amerikaanse verkiezingen van 2020. (https://corr.es/43d52f) • We bespraken kort het paper Inequality and Redistribution in the Netherlands van Wouter Leenders et al. (https://corr.es/769cd5) • Een volledig overzicht van de inkomsten die landen mislopen door winstverschuiving is te vinden op missingprofits.world. (https://corr.es/336f39) • Lees ook een van de eerdere artikelen van Zucman zelf, The Missing Wealth of Nations, over hoe activa van landen in het buitenland niet goed op waarde geschat worden. (https://corr.es/5d521d)

Luisteraars! Ik (Jesse) dacht altijd: de energietransitie duurt een eeuwigheid en kost een fortuin. Een eeuwigheid, want een overgang naar andere energiebronnen is nooit eerder snel gegaan. Van kolen naar olie, van olie naar gas, van gas naar hernieuwbaar – er gingen decennia, zo niet eeuwen overheen. En het kost een fortuin, omdat hernieuwbare energie nu eenmaal duurder is dan gestolde energie (kolen, gas, olie) uit de grond peuren. Maar: ik ben bekeerd! Wie nu ziet hoe snel zonne-energie zich ontwikkelt, kan niet anders dan optimistisch zijn. Inmiddels is het omslagpunt zelfs bereikt: zonne-energie is goedkoper dan fossiele energie. In 2000 kostte zonne-energie zo'n 610 dollar per megawattuur over de levensduur van een paneel. Een prijs die ongeveer tien keer hoger lag dan die van een moderne gascentrale (in normale tijden: rond de 60 dollar per megawattuur over de levensduur van de centrale). Maar in 2021 was de mediane prijs van zonne-energie wereldwijd al gedaald tot zo'n 48 dollar per megawattuur (en nog lager in zonnige oorden). Een verrassend onstuimige opmars Eigenlijk alle experts zijn verrast door deze onstuimige opmars. In de rapporten van het IPCC, het orgaan dat de stand der klimaatwetenschap samenvat, werd en wordt steevast gerekend met pessimistische technologiekosten. Zelfs het meest gunstige IPCC-scenario uit 2014 ging er bijvoorbeeld van uit dat een geïnstalleerd zonnepaneel in 2050 zo’n 885 dollar per kilowatt ging kosten. In 2021 – dertig jaar voor de deadline – waren de installatiekosten al gedaald naar 820 dollar per kilowatt. Terwijl zelfs de meest optimistische klimaatscenario's het tempo van kostenmindering onderschatten, krijgen de meest pessimistische klimaatscenario's van het IPCC (RCP 8.5) steevast de meeste aandacht. Wie de wetenschappelijke publicaties achter vrijwel elke schokkende krantenkop leest, zal dit extreme klimaatscenario terugvinden. Maar dit scenario is volstrekt onrealistisch. Het zou een inktzwarte energiepolitiek vergen: alle windmolens en zonnepanelen zouden moeten worden afgebroken, de prijzen van zon en wind zouden – om onverklaarbare redenen – weer moeten stijgen, en het kolenverbruik zou voor het einde van de eeuw verveelvoudigen. Zelfs onze auto's zouden op kolen moeten gaan rijden (door synthetische brandstof te maken van kolen). Toch wordt dit scenario steevast in de media (en helaas ook in veel wetenschap over de impact van klimaatverandering) beschreven als business as usual, als het scenario dat uitkomt als we niks doen. Maar business as usual is juist dat de kosten van zon, wind en batterijen kelderen. Business as usual is dat hernieuwbare energie nu al goedkoper is dan fossiele energie. Kortom, goed nieuws! De meest pessimistische scenario's over een onleefbare planeet zijn in toenemende mate onwaarschijnlijk, terwijl zelfs de meest optimistische scenario's vaak nog niet optimistisch genoeg zijn over de snelheid van technologische ontwikkelingen. Leesvoer bij deze aflevering • We hadden het over het artikel 'The Supply Chain to Beat Climate Change Is Already Being Built' van Bloomberg. (https://corr.es/7f8788) • Verder bespraken we de World Energy Outlook 2010. (https://corr.es/3bcce1) • Lees ook 'Empirically grounded technology forecasts and the energy transition' (2022) van Rupert Way et al. (https://corr.es/8f2fbf) • We noemden het boek How Solar Energy Became Cheap (2019) van Gregory Nemet. (https://corr.es/e4e222)

Luisteraars! We spraken Marnix van Rij (CDA), staatssecretaris van Financiën. Dat de Belastingdienst het zwaar heeft is geen nieuws. Het is zelfs stokoud nieuws. De staatssecretaris van Financiën was de afgelopen jaren een soort politieke crashtestdummy. Iemand die elk moment weer de laan uit kon worden gestuurd, omdat er ergens bij de Belastingdienst weer een lijk uit een kast donderde (de toeslagenaffaire, de vertrekregeling, totaal verouderde ICT). Daadkrachtige bewindslieden kondigden al heel wat daadkrachtige actieplannen aan: de Brede agenda (2014); de Investeringsagenda (2015); de Herijkte investeringsagenda (2017); Beheerst vernieuwen (2018); Beheerst vernieuwen/Zichtbaar beter (2019); de splitsing van de Belastingdienst (2020). Maar veel beter hebben al die structuuringrepen de situatie niet gemaakt; integendeel. Marnix van Rij legt in de podcast uit dat hij het anders gaat doen: hij wil namelijk niks doen. Geen grote ingrepen, rust in de tent, en eindelijk al het achterstallige onderhoudswerk afronden. Of nu ja, er zijn misschien nog wel een paar dingen om af te schaffen. Nederland kent meer dan honderd fiscale regelingen – belastingdouceurtjes voor Jan en alleman. Kwarttarieven voor kampeervoertuigen, accijnsvrijstellingen voor kleine brouwerijen, hypotheekrentaftrek voor woningbezitters. Als er al een doel is van zulk belastingbeleid, dan wordt dat doel vaak tegen grote kosten behaald. In een Kamerbrief kondigde Van Rij aan dat hij ‘negatief geëvalueerde regelingen [wil] afschaffen, versoberen of aanpassen’. Dat zijn revolutionaire teksten, als je beseft dat slechts een fractie van de fiscale regelingen positief is geëvalueerd door economen. Maar zal het versoberen en afschaffen van regelingen ook echt lukken? Er liggen nu namelijk negatieve evaluaties van het verlaagde btw-tarief op geneesmiddelen, voedingsmiddelen en cultuur. Zullen die populaire belastingkortingen werkelijk verdwijnen? Er is grote politieke druk om het btw-tarief op groente en fruit verder te verlagen (hoewel een vooronderzoek nu al laat zien dat het moeilijk is een juridisch houdbare, gezondheidsbevorderende en doelmatige variant te verzinnen). En wat als een regeling negatief wordt geëvalueerd, maar de regeling wel de achterban van de staatssecretaris raakt? Houdt hij dan de rug recht? Wat bijvoorbeeld te denken van de bedrijfsopvolgingsfaciliteit, een belastingregeling waardoor erfgenamen van bedrijfseigenaren geen belasting zijn verschuldigd over de bedrijven die zij erven (negatief geëvalueerd)? Of de landbouwvrijstelling, waardoor boeren geen vennootschapsbelasting betalen over de winst op hun landbouwgronden (negatief geëvalueerd)? Tot slot bespraken we nog de rol die Nederland speelt in het internationale systeem van belastingontwijking door multinationals. Is Nederland nog altijd een soort belastingparadijs, of is er inmiddels vooruitgang geboekt? Leesvoer bij deze aflevering • We noemden meerdere malen de toeslagenaffaire. Jesse schreef hier eerder een boek over: 'Zo hadden we het niet bedoeld'. (https://corr.es/toeslagenaffaire) • Ook bespraken we een interview met Van Rij in NRC in navolging van de uitslagen van de Provinciale Statenverkiezingen: Staatssecretaris Marnix van Rij over de hervormingen bij de Belastingdienst: ‘Ik vind het veel te lang duren’. (https://corr.es/29c0a9) • De erfbelasting kwam ook aan bod. Meer daarover lees je in dit stuk van Jesse: 'Hoe een goedbedoelde belastingregel voor de bakker op de hoek een goudmijn voor de allerrijksten werd'. (https://corr.es/578c7d) • Met betrekking tot de afschaffing van de btw op groente en fruit noemden we dit artikel van Marjolein Moorman in Trouw: 'Nul btw op fruit en groente is haalbaar én effectief'. (https://corr.es/0f9063) • Aan het einde grepen we even terug op een eerdere aflevering van De Rudi & Freddie Show, waarin we spraken met belastingexpert Gabriel Zucman. (https://corr.es/2d1419)

Laten we wel zijn: de landbouw en veeteelt zijn hartstikke inefficiënt. Neem de koe. Hoe maak je een kilo biefstuk? Het begint natuurlijk met zonlicht. Via fotosynthese wordt 1 à 2 procent van de zonne-energie omgezet door planten, waarvan slechts een deel eetbaar is. Om die planten (bijvoorbeeld: soja) te verbouwen, kappen we kilometers regenwoud, om de opbrengst te voeren aan de koe, die al helemaal inefficiënt is. Koeien hebben namelijk de neiging om rond te lopen in de wei, en ja: dat kost energie. Het gevolg is dat je voor één kilo biefstuk maar liefst 25 kilogram voer nodig hebt. Dan doet de moderne plofkip dat een stuk efficiënter. De kippen bewegen zo min mogelijk en leven zo kort mogelijk, want hoe meer beweging en leven in het beestje, hoe minder eten op jouw bord. In de afgelopen decennia heeft de moderne bio-industrie zo ongeveer alle efficiencyvoordelen uit de boerderijdieren geknepen. De gevolgen voor de kip – 'het meest mishandelde stukje vlees' – zijn overigens verschrikkelijk geweest. Maar inmiddels is het einde van deze ontwikkeling wel bereikt. De moderne veeteelt is een doodlopende technologie. Eigenlijk is het gewoon een hele rare en omslachtige manier om zonne-energie om te zetten in eiwitten en calorieën. Alles maar plantaardig dan? Dat zou inderdaad een flinke stap voorwaarts zijn voor dier en planeet. Het is stukken duurzamer om planten meteen op te eten in plaats van ze eerst aan dieren te voeren en daarna de dieren op te eten. Maar eigenlijk zijn ook die planten nog niet de beste oplossing. Planten gebruiken namelijk fotosynthese, en zoals ik (Rutger) al schreef: de efficiëntie van fotosynthese is hoogstens een paar procent. Ter vergelijking: een modern zonnepaneel haalt makkelijk 20 procent! En het goede nieuws: energie uit zonnepanelen is nu al de goedkoopste vorm van energie. Alles wijst erop dat zonnepanelen nog veel en veel en veel goedkoper worden deze eeuw. Stel dat we die energie via een andere, efficiëntere (oftewel: duurzamere) route dan planten of dieren omzetten in voedsel. Zou dat kunnen? Het antwoord is ja. Dat kan met fermentatie. Oftewel: met schimmels en bacteriën. We hebben het hier over een van de meest veelbelovende technologieën van dit moment, die de hele landbouw op zijn kop kan zetten, en waar Nederland nu al in vooroploopt. In de toekomst kunnen we een landbouw zonder land hebben, met veel goedkoper, gezonder, lekkerder en gevarieerder voedsel, waarna we al die landbouwgrond gewoon weer terug kunnen geven aan de grutto, de snip en de zandhagedis. Over dit aanlokkelijke vooruitzicht hebben we het met Adnan Oner, oprichter van het fermentatiebedrijf Farmless. En nee, we hebben geen aandelen! Maar we zijn wel enthousiast. Leesvoer bij deze aflevering • Oner stelde dat de volgende pandemie begint in de kippenstallen. Eerder publiceerde Correspondent Voedsel Thomas Oudman daar dit stuk over: De volgende pandemie wordt uitgebroed in kolossale kippenstallen. (https://corr.es/f2ef59) • We noemden kort dit artikel van Pepijn Vloemans, waarin hij de toekomst van landbouw schetst als een die elektrisch, verticaal en cellulair is. (https://corr.es/e90607) • En van dezelfde auteur dit interview met journalist en activist George Monbiot. (https://corr.es/9fcd40) • Jesse begon over een artikel van The Protein Brewer CEO Sue Garfitt: Europe must speed up the route market for novel food technologies. (https://corr.es/8647c0) • In dit artikel van Techcrunch kom je meer te weten over de plantaardige proteïnen die op dit moment door Nederlandse startup Farmless ontwikkeld worden. (https://corr.es/9491d4) Als altijd horen we graag wat jullie vinden. We zijn te bereiken op rudienfreddieshow@decorrespondent.nl.

In de eerste aflevering van Containerbegrip duiken Maaike en Maite in de verborgen wereld van ons goederenvervoer op zee – en ontdekken ze wie er de touwtjes in handen heeft. De andere afleveringen vind je hier: https://decorrespondent.nl/collectie/containerbegrip Muziek: Container Park - The Chemical Brothers (Themamuziek) Una Bravata - Carlo Rustichelli Foil - Autechre Symmetry - Speedy J Joseph Shabason - Deep Dark Divide Pierre Cavalli - Possarinhos Mycelia - Björk Carbon Steel, Four Spheres, Four Drums, Three Synthesizers - Josiah Steinbrick Moonlit Street - Onra I’m Tired - Sonny Boy Williamson The Traitor - Menahan Street Band Rain Dance - Herbie Hancock Spheroidal - Jeff Mills Obsidiana - Nicola Cruz Qui sait - Ezéchiel Pailhès Distance - Rhythm & Sound Colofon: Verteller Maite Vermeulen • Onderzoek Maite Vermeulen en Maaike Goslinga • Montage en sound design Jacco Prantl en Julius van IJperen • Mixage Julius van IJperen • Factcheck Riffy Bol • Vormgeving Sjors Rigters • Illustraties Seba Cestaro • Art direction Isabelle van Hemert • Development Sterre Sprengers • Eindredactie Jelena Bariši? • Coaching Mirke Kist • Transcript Robin Eggens

Beste luisteraars! We zijn weer terug met een jubileumeditie van de podcast, want jawel, De Rudi & Freddie Show bestaat inmiddels zeven jaar! Hartelijke dank voor jullie trouwe support in al die jaren, en op naar de volgende zeven. We beginnen de aflevering met een 'stondpunt' van Jesse – iets waar hij over van mening is veranderd, namelijk: de economische impact van de Russische gasboycot. Die bleek veel kleiner dan Jesse had gedacht. Vervolgens bespreken we Rutgers bezoek aan een fascinerende school voor ambitieuze wereldverbeteraars in Londen. De school werkt met 'de drie o's': het richt zich op wereldproblemen die omvangrijk, onderbelicht en overkomelijk zijn. Wij vinden dit een fascinerende lens, die erg goed past bij het motto van De Correspondent: voorbij de waan van de dag. En dus bespreken we een reeks problemen die onder deze drie o's vallen, van loodvergiftiging tot, jawel, rondvliegend Sahara-zand. Leesvoer bij deze aflevering: • In onze niet-zo-vaste rubriek ‘stondpuntjes van Jesse’ noemt Jesse de paper ‘Not even a recession: The Great German Gas Debate in Retrospect’ van Benjamin Moll, Moritz Schularick en Georg Zachmann (PDF download). (https://corr.es/4aa743) • We bespreken ook een van Rutger zijn meest recente artikelen over een tovenaarsschool voor wereldverbeteraars: 'Maak kennis met het Zweinstein voor wereldverbeteraars (waarschuwing: het is makkelijker om binnen te komen bij Harvard of Oxford)'. (https://corr.es/7735ef) • Jesse vertelde ook over een onderzoek naar de correlatie tussen fijnstof kindersterfte: ‘Dust pollution from the Sahara and African infant mortality’ (PDF download). (https://corr.es/381845) Als altijd zijn wij benieuwd naar jullie ideeën en vragen. Je kunt ons bereiken via rudienfreddieshow@decorrespondent.nl. Tot de volgende!

Luisteraars! We zitten in de shit, aldus onze collega Thomas Oudman. In zijn nieuwe boek Uit de shit. Pleidooi voor meer boeren en minder vee trekt hij ons daar gelukkig ook weer uit. Stikstof: het is één van de belangrijkste ingrediënten voor plantengroei. In een ver verleden verkreeg de landbouw haar stikstof vooral van organisch afval en uitwerpselen, maar rond 1910 veranderde er iets ingrijpends: dankzij de uitvinding van kunstmest waren we opeens in staat om stikstof uit de lucht te plukken, en in korrelvorm over het land te verspreiden. Kunstmest heeft ons een hoop gebracht – ongeveer de helft van de wereldbevolking leeft inmiddels van calorieën die mogelijk zijn gemaakt door kunstmest. Maar tegelijkertijd is er inmiddels zo gruwelijk veel kunstmest, of kunstmest-via-beest (uitwerpselen van kippen, koeien, varkens) aan de Nederlandse bodem toegevoegd dat het bodemleven verarmt en de biodiversiteit afneemt – ziedaar de stikstofcrisis. Thomas stelt in zijn boek voor om deze stikstofkraan volledig dicht te draaien: geen krachtvoer meer voor de veestapel, geen kunstmest meer voor onze weilanden. Boeren zouden niet alleen betaald moeten worden voor het produceren van voedsel, maar ook voor het waardevolle onderhoud van unieke ecosystemen. Maar is dat wel een goed idee? Is er niet ook wat te zeggen voor loeiend intensieve landbouw? Dat we een klein beetje grond opgeven voor industrievlaktes van Engels raaigras, zodat op de rest verwilderde natuur kan groeien? En zijn de stikstofregels zelf niet een klein beetje krom: waarom moet een festival eigenlijk verboden worden vanwege pietluttige hoeveelheden stikstofuitstoot? Leesvoer bij deze aflevering: • Op 13 juni verschijnt bij De Correspondent het boek Uit de shit. Pleidooi voor meer boeren en minder vee, van Thomas Oudman. Reserveer het nu! (https://corr.es/55c11c) • Lees verder over het stikstofprobleem: 'Hoe komen we uit de shit? Draai de stikstofkraan dicht en laat de natuur haar werk doen'. (https://corr.es/951c0d)

Luisteraars! We dachten: laten we een lekker licht onderwerp bespreken in de laatste aflevering voor de zomerstop. Namelijk: het potentiële uitsterven van de menselijke soort. Misschien heb je het wel voorbij zien komen in het nieuws – allerlei techneuten uit met name Silicon Valley luiden de noodklok over de razendsnelle ontwikkeling van kunstmatige intelligentie (AI), met ChatGPT als meest pregnante voorbeeld. Je zou kunnen zeggen: geweldig, de computer kan me helpen bij allerlei vervelende taakjes! En ja, de beloften van AI zijn volgens dit soort techneuten inderdaad enorm, maar de risico's ook. Vergelijk het met nucleaire energie en de nucleaire bom – het een is hartstikke handig, het ander is hartstikke eng. En wat als de computer ons voorbijstreeft in intelligentie? Worden wij dan ten opzichte van de computer wat wij zelf zijn ten opzichte van de kip? Als je kijkt naar hoe wij omgaan met kippen belooft dat niet veel goeds. Het klinkt misschien als een thema dat eerder in een sciencefictionpodcast thuishoort. Maar de zorgen van de klokkenluiders zijn oprecht. Onze gast in deze aflevering, de natuurkundige Otto Barten, heeft zelfs zijn carrière omgegooid om zich op AI te richten. Eerst werkte hij nog aan allerlei oplossingen voor de klimaatcrisis, en hoewel hij zich nog steeds grote zorgen maakt over klimaatverandering, denkt hij dat dit probleem misschien wel nóg belangrijker is – juist omdat het nog zo onderbelicht is. Volgens Barten is AI vergelijkbaar met klimaatverandering in de jaren zeventig: het gevaar is heel reëel, alleen hebben de meeste mensen het nog niet door. Heeft hij gelijk? En zo ja, wat zijn de redenen om ons grote zorgen te maken over de opkomst van AI? Leesvoer bij deze aflevering • De Correspondent een maand lang gratis uitproberen? Dat kan hier! (na een maand wordt je lidmaatschap automatisch opgezegd, tenzij je besluit betalend lid te worden) (https://corr.es/5e4e34) • Rutger noemde een artikel van Barten dat eerder verscheen in Time: ‘Why Uncontrollable AI Looks More Likely Than Ever’ (https://corr.es/76ce48) • Barten had het even over een stuk van historicus Yuval Harari dat onlangs in The Economist verscheen: ‘Yuval Noah Harari argues that AI has hacked the operating system of human civilisation’ (https://corr.es/2a1bfc) • Meer weten over AI? Lees dan de stukken van Correspondent Beter internet Maurits Martijn. (https://corr.es/8f8fa4)

Het verkiezingsprogramma van GroenLinks/PvdA staat bol van de ambities, ambities die groter zijn dan ooit tevoren. We gaan 100.000 woningen bouwen, waarvan (tenminste) 30.000 sociale huurwoningen per jaar. We gaan de broeikasgasuitstoot met maar liefst 65 procent verlagen in 2030. We willen in recordtempo onze industrie verduurzamen. Maar in de uitvoering van al deze ambities gaat het vaak trager dan gehoopt. ‘In Nederland ben je zes tot acht jaar aan het praten’, zei Olof van der Gaag van de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie onlangs tijdens een rondetafelgesprek. ‘Terwijl het bouwen slechts twee jaar kost.' Hetzelfde geldt voor woningbouw. Zo ongeveer iedere politieke partij wil 100.000 woningen bouwen, maar woningbouwprojecten lopen vaak vast in de blubber van lokale belangen. ‘Deze tijd vraagt om om kathedralenbouwers die het geduld op kunnen brengen om een plan voor decennia te maken’, zei Frans Timmermans in zijn Abel Herzberglezing. Wij spreken Timmermans over de vraag: hoe bouwen we kathedralen?

Luisteraars! Een nieuwe aflevering van De Grote Verkiezingsshow, dit keer met Caroline van der Plas. We vonden haar op de achtste verdieping van het tijdelijke Tweede Kamergebouw, waar we haar mochten interviewen in een vrijwel leeg kantoor (een ‘Berlijnse bunker’, aldus Jesse). Erg sfeervol was het niet, maar interessant des te meer! Het programma van BBB is, naar eigen zeggen, ‘realistisch, evenwichtig en toekomstgericht.’ Toch heeft de partij ervoor gekozen om haar plannen niet te laten doorrekenen door het Centraal Planbureau, en op dit moment heeft BBB ook nog geen financiële paragraaf gepubliceerd. Dat roept natuurlijk vragen op. Zo wijst een conservatieve doorrekening door oud-CPB’er Wim Suyker uit dat BBB veel ideeën heeft om geld uit te geven, maar het niet altijd even duidelijk is waar dit geld vandaan moet komen. ‘Uitvoering van het programma zou het overheidstekort met tenminste 7 miljard euro verder doen toenemen’, schrijft hij. Veel maatregelen in het BBB-programma zijn bovendien nog voor interpretatie vatbaar. Zo wil de partij het hele toeslagenstelsel afschaffen, maar wat komt ervoor in de plaats? Er staat dat fiscale regelingen ‘die niet efficiënt zijn en/of niet meer werken’ moeten verdwijnen, maar over welke regelingen gaat het dan? De hypotheekrenteaftrek? De landbouwvrijstelling? De bedrijfsopvolgingsregeling? Waarom is de BBB eigenlijk tegen veelbelovende voedseltechnologieën? We hebben het met Van der Plas ook over de BBB-plannen voor de woningmarkt, die onlangs nog positief werden gewaardeerd door oud-PvdA-Kamerlid Ed Groot. En we hebben het over technologische innovatie, en dan vooral op voedselgebied. Onlangs sprak Van der Plas verontwaardigd over de 65 miljoen euro subsidie die Nederland steekt in de ontwikkeling van ‘cellulaire agricultuur’ (kweekvlees en fermentatie). Maar als ‘voedselzekerheid’ en 'landbouwinnovatie' voor BBB zulke belangrijke thema's zijn, waarom is ze dan tegen dit soort veelbelovende technologieën? Zou Nederland hier niet juist voorop moeten lopen? Muziek - Seven Layers of Oak by Black Gold 360. Featuring Lucas Dols: Bass Daan Herweg: Piano Teus Nobel: Trumpet Bob Roos: Drums open.spotify.com/track/0wmYKBMCPX…da20743b64f44f9a

Luisteraars! Hen... wie!? Henri! Henri Bontenbal, de kersverse lijsttrekker van het CDA, geniet nog geen grote naamsbekendheid (hoewel zijn campagneleider hem inmiddels op elk podium met een publiek van meer dan tien mensen hijst). Ik (Jesse) behoor tot de minieme minderheid die Henri Bontenbal al kende voordat hij Henri Bontenbal, het Kamerlid, laat staan Henri Bontenbal, de lijsttrekker, werd. Hij was namelijk tot een paar jaar geleden de olijke praatpartner van Remco de Boer in de norse energiepodcast Studio Energie. Op een van hun live events fungeerde hij zelfs als begeleidend pianist van zowel Marjan van Loon (Royal Dutch Shell: tenorsaxofoon) als Marjan Minnesma (Urgenda: alt hobo) – immer een man van het midden! Afijn, deze podcast pleegt de saaiste (en meest inhoudelijke) verkiezingspodcast onder de verkiezingspodcasts te zijn. En het moet gezegd: Henri had het concept aardig te pakken. Voornoemde campagneleider – die beul die Bontenbal een burn-out injaagt – streek omstreeks één uur neer op de bank. We mochten hem rond kwart voor drie ontwaken uit zijn REM-slaap. Dus waar ging het over? Vooral over energie en klimaat. Kernenergie: goed idee? De waterstofeconomie: moeten we dat willen? Groene industriepolitiek: wat is wijsheid? Moeten we Chinese zonnepanelen, elektrische auto's en windturbines weren van de Europese markt (geopolitiek!)? En: wat vindt Henri eigenlijk van de hoeveelheden vlees die we naar binnen werken? Heeft de intensieve veeteelt toekomst in Nederland? En moeten we niet – veel meer – investeren in alternatieven? Wil je vrijblijvend kennismaken met ons journalistieke platform? Schrijf je in voor de proefmail en ontvang elke week een door redacteuren Sander van Dalsum en Milou Meulenbroek geselecteerd verhaal in je inbox: decorrespondent.nl/proefmail ****** Voor de beste en meest privacyvriendelijke luisterervaring kun je terecht in de Correspondent-app. Ontdek 500+ shows en verhalen en ga in gesprek met je favoriete correspondenten. Download de app snel in de app-store! Geen lid? Maak ook onafhankelijke journalistiek mogelijk en krijg toegang tot de app: corr.es/wordlid. ****** Muziek: Black Gold 360 - Seven Layers of Oak Featuring Lucas Dols: Bas Daan Herweg: Piano Teus Nobel: Trompet Bob Roos: Drums open.spotify.com/track/0wmYKBMCPX…da20743b64f44f9a

Luisteraars! Een nieuwe aflevering van De Grote Verkiezingsshow. In aanloop naar 22 november interviewen we een groot aantal lijsttrekkers van de partijen die meedoen aan de Tweede Kamerverkiezingen. Daarbij hebben we steeds een vrij simpele ambitie: we willen de saaiste verkiezingspodcast ooit opnemen. Bij ons dus geen gelikte oneliners of flitsende campagnepraat. We hebben het met de lijsttrekkers over de feiten, de cijfers, de taaie dossiers. Het is een podcast waarin hardop mag worden nagedacht, getwijfeld, en 'ik weet het niet' ook een antwoord mag zijn. Onze gast deze week is Laurens Dassen, lijsttrekker van het pro-Europese Volt. We spreken hem over hun ambitieuze verkiezingsprogramma in drie grote thema's: de verbouwing van onze verzorgingsstaat, de verduurzaming van onze economie, en de complete herinrichting van onze hele democratie. Zo wil Volt alle toeslagen afschaffen en vervangen voor ‘een nieuwe basistoelage als opmaat naar een universeel basisinkomen’. De partij wil ook de Cito-toets afschaffen, korte vluchten (tot 650 kilometer) verbieden en een ‘permanent burgerberaad op Europees niveau om de stem van Europeanen in Brussel te vergroten’ invoeren. Genoeg stof, kortom, voor discussie. Wil je vrijblijvend kennismaken met ons journalistieke platform? Schrijf je in voor de proefmail en ontvang elke week een door redacteuren Sander van Dalsum en Milou Meulenbroek geselecteerd verhaal in je inbox: decorrespondent.nl/proefmail ****** Voor de beste en meest privacyvriendelijke luisterervaring kun je terecht in de Correspondent-app. Ontdek 500+ shows en verhalen en ga in gesprek met je favoriete correspondenten. Download de app snel in de app-store! Geen lid? Maak ook onafhankelijke journalistiek mogelijk en krijg toegang tot de app: corr.es/wordlid. ****** Muziek: Black Gold 360 - Seven Layers of Oak Featuring Lucas Dols: Bas Daan Herweg: Piano Teus Nobel: Trompet Bob Roos: Drums open.spotify.com/track/0wmYKBMCPX…da20743b64f44f9a

‘Wordt Nederland het nieuwe Venetië?’ Dat was de vraag die Ingrid Thijssen, voorzitter van de werkgeversclub VNO-NCW, onlangs opwierp in NRC. ‘Na elf eeuwen stabiliteit en voorspoed raakte de republiek Venetië in verval’, vervolgde ze. ‘De Venetianen dachten dat hun welvaart eeuwigdurend was en hun bestuurlijke inrichting verlamde de slagvaardigheid.’ Venetië ging ten onder aan bureaucratie en decadentie. Aan de luiheid en regelzucht die het gevolg is van luxe en weelde – en volgens Thijssen dreigt nu precies hetzelfde doemscenario voor Nederland. Neem alleen al de energietransitie, die enorm wordt getraineerd door eindeloze vergunningsprocedures. Het kan zo acht jaar duren voordat je toestemming krijgt om iets te bouwen, want er zitten allerlei belangengroepen in de weg (‘bouwen, bouwen, bouwen, maar niet in mijn achtertuin!’). Ondertussen zit het stroomnet rammend vol, en moeten steeds meer fabrieken hun machines uitzetten. En de overheid? Die stelt allerlei eisen, maar ‘regelt niet dat burgers en ondernemers daar ook aan kunnen voldoen’. Heeft Thijssen gelijk? We vroegen het aan de man die in de afgelopen anderhalf jaar de hoogste baas was als het gaat om de energietransitie, niemand minder dan Rob Jetten. Hij was de allereerste minister van Klimaat en Energie, inmiddels demissionair, en is nu de lijsttrekker van D66. Ooit werd hij een ‘klimaatdrammer’ genoemd, maar tegenwoordig profileert hij zich liever als ‘klimaatdoener’. We spraken Jetten over de soms drastische besluiten die hij als minister nam om – ook als de vergunningen er nog niet zijn – toch al te beginnen met bouwen. Vervolgens hadden we het uitgebreid over de plannen van D66 aangaande de woningmarkt, het klimaat en de landbouw. ****** Voor de beste en meest privacyvriendelijke luisterervaring kun je terecht in de Correspondent-app. Ontdek 500+ shows en verhalen en ga in gesprek met je favoriete correspondenten. Download de app snel in de app-store! Geen lid? Maak ook onafhankelijke journalistiek mogelijk en krijg toegang tot de app: corr.es/wordlid. ****** Muziek: Black Gold 360 - Seven Layers of Oak Featuring Lucas Dols: Bas Daan Herweg: Piano Teus Nobel: Trompet Bob Roos: Drums open.spotify.com/track/0wmYKBMCPX…da20743b64f44f9a

Luisteraars! In het laatste gesprek van de Grote Verkiezingsshow praten we met Dilan Ye?ilgöz-Zegerius, lijsttrekker van de VVD. Wat de VVD betreft is migratie hét thema van deze verkiezingen. De ongecontroleerde vluchtelingenstroom zou het absorptievermogen van de Nederlandse samenleving te boven gaan. De reguliere asielopvang is stelselmatig overbezet, en het is steeds weer zoeken naar noodoplossingen, waarvoor het draagvlak vaak ontbreekt. Maar hebben we deze zogenaamde 'asielcrisis' niet aan onszelf te denken? Al jaren klinken er noodkreten van het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) over het chronische gebrek aan opvangplekken, en de noodzaak van stabiele financiering. De Algemene Rekenkamer liet onlangs nog zien dat er in maar liefst 21 van de afgelopen 23 jaar te weinig budget is toegekend aan het COA. Eind 2021 luidde het COA nogmaals de noodklok: binnen een paar weken zouden er geen opvangplek meer over zijn. Enkele maanden later viel Rusland Oekraïne binnen. Het kabinet besloot de Wet verplaatsing bevolking uit 1952 af te stoffen, en gemeenten (niet het COA) verantwoordelijk te maken voor de opvang van Oekraïners (een soort de facto spreidingswet). Opeens bleek Nederland in staat om meer dan 100.000 Oekraïners op te vangen! Hoe kan het dat we voor deze groep vluchtelingen opeens wél opvang konden regelen? Schaffen we het echt niet met de asielopvang, of willen we het gewoon niet schaffen? Voor de Oekraïense vluchtelingen geldt dat ze zonder ingewikkelde procedures aan het werk mogen. Inmiddels heeft al meer dan de helft (!) van de Oekraïners in Nederland betaald werk. Maar voor reguliere asielzoekers is het vrijwel onmogelijk om te werken, en de VVD wil dat ook niet makkelijker maken. Waarom niet? We praten ook met Ye?ilgöz over de vraag hoe het gaat met de (kinderen van) migranten die hier eerder al naartoe kwamen. Wie de sombere geschriften van de jaren negentig – denk aan 'het multiculturele drama' van Paul Scheffer – erop naslaat ziet dat er toen grote zorgen waren over de schooluitval, criminaliteit en werkloosheid van Nederlanders met een migratieachtergrond. Maar op al die fronten is er enorme vooruitgang geboekt. Om één voorbeeld te noemen: 12- tot 18-jarige Nederlanders met een niet-westerse migratieachtergrond zijn nu ongeveer 25 procent minder vaak verdachte van een misdrijf dan autochtone Nederlanders in 2006 (het jaar dat Wilders zijn partij begon). Toch hoor je bij de VVD weinig optimisme als het over integratie gaat. Wordt het niet tijd om eens een wat opgewekter deuntje te spelen? En tot slot: werken moet lonen, stelt de VVD. Maar waarom is de VVD dan zo'n warm pleitbezorger van de bedrijfsopvolgingsregeling? Dat is een regeling waardoor erfgenamen van (steenrijke) bedrijfseigenaren slechts 2,1 procent belasting betalen over erfenissen van miljoenen. Moet een echte liberaal geen onderscheid maken tussen verdiend inkomen (waarvoor je noeste arbeid verricht) en onverdiend inkomen (dat je komt aanwaaien)? Zou je erfenissen niet zwaarder en arbeid lichter moeten belasten? We hadden het graag nog gehad over allerlei andere onderwerpen, van landbouw tot klimaat tot precisiefermentatie – maar helaas, de tijd was op! ****** Voor de beste en meest privacyvriendelijke luisterervaring kun je terecht in de Correspondent-app. Ontdek 500+ shows en verhalen en ga in gesprek met je favoriete correspondenten. Download de app snel in de app-store! Geen lid? Maak ook onafhankelijke journalistiek mogelijk en krijg toegang tot de app: corr.es/wordlid. ****** Muziek: Black Gold 360 - Seven Layers of Oak Featuring Lucas Dols: Bas Daan Herweg: Piano Teus Nobel: Trompet Bob Roos: Drums open.spotify.com/track/0wmYKBMCPX…da20743b64f44f9a

En dan nu de grote vraag: welke partij moet het worden? De afgelopen weken voelden we zes lijsttrekkers stevig aan de tand in een podcast die de geschiedenis ingaat als 'de saaiste verkiezingspodcast van 2023'. In deze bonusaflevering reflecteren we samen met politicoloog en journalist Simon van Teutem op de geleerde lessen. We hebben het over klimaat en migratie, over macht en tegenmacht, en voor de trouwe fans hebben we het natuurlijk ook nog even over precisiefermentatie. Bovendien bespreken we de politieke kopstukken: wat wilde Frans Timmermans nu bereiken met zijn aanval op Rob Jetten en D66? En waarom wil Omtzigt het vooral hebben over hoe we beslissingen nemen, in plaats van welke beslissingen we zouden moeten nemen? Inmiddels zijn ook de doorrekeningen van de verkiezingsprogramma's door het Centraal Planbureau en het Planbureau voor de Leefomgeving beschikbaar, waar we natuurlijk zijn ingedoken. Want hoe financiert Volt dat basisinkomen voor iedereen eigenlijk? En wat is de VVD daadwerkelijk van plan met ontwikkelingssamenwerking? Tot slot hebben we het nog over de lessen die Simon leerde tijdens het maken van zijn grote Stemgids, en wat hij het meest miste in alle programma's (waarom zo weinig aandacht voor de schreeuwende personeelstekorten, en voor het mbo?). Mocht je hierna nog steeds niet weten wat je moet stemmen, dan is er aan het einde van de podcast voor jou ons stemadvies. Maar wat ook je doet: ga stemmen! ****** Voor de beste en meest privacyvriendelijke luisterervaring kun je terecht in de Correspondent-app. Ontdek 500+ shows en verhalen en ga in gesprek met je favoriete correspondenten. Download de app snel in de app-store! Geen lid? Maak ook onafhankelijke journalistiek mogelijk en krijg toegang tot de app: corr.es/wordlid. ****** Muziek: Black Gold 360 - Seven Layers of Oak Featuring Lucas Dols: Bas Daan Herweg: Piano Teus Nobel: Trompet Bob Roos: Drums open.spotify.com/track/0wmYKBMCPX…da20743b64f44f9a

Luisteraars (ja, helaas weer enkel luisteraars)! De Partij voor de Vrijheid won de verkiezingen. Sta je dan met je podcast over de inhoud... met je kweekvleescoalitie... met je veel te lange gesprekken over nut en noodzaak van ontziltingsinstallaties... Ongeveer een kwart van het electoraat stemde voor een partij met een verkiezingsprogramma dat grossiert in groteske luchtfietserij. Tewerkstellingsvergunningen voor Europese staatsburgers (mag niet van Europese richtlijnen), volwassenenstrafrecht vanaf veertien jaar (verboden door het Verdrag inzake de rechten van het kind), ‘administratieve detentie’ voor ‘tienduizenden sympathisanten van de jihad’ (verfrissend: we gaan mensen vastzetten zonder tussenkomst van een rechter voor misdrijven die ze nog niet begaan hebben). De financiële onderbouwing van het PVV-verkiezingsprogramma, waarin rijkelijk met belastingverlagingen en uitgavenverhogingen wordt gestrooid, is zelfs binnen het genre (en de lat ligt deze verkiezingen lager dan ooit) bedroevend. Afijn, het is een overwinning die schreeuwt om powerduiding. Nu zijn verkiezingen zeldzame momentopnames, waarbij het niet altijd makkelijk is het weer (de bijzonderheden van de specifieke verkiezing) te onderscheiden van het klimaat (de langlopende trends die uitkomsten sturen). Wat is de aantrekkingskracht? In deze podcast gaan we het over beide hebben: wat maakte deze verkiezingen bijzonder? En: wat is er veranderd in Nederland, waardoor rechts-populistische partijen zoveel steun kunnen krijgen? Een van de interessante bevindingen van het Nationaal Kiezersonderzoek, dat loopt sinds de jaren zeventig, is namelijk dat opvattingen eigenlijk nauwelijks zijn verschoven over de tijd. Het is niet zo dat we ineens massaal negatiever zijn gaan denken over migratie. Sterker nog, in Nederland zijn we gemiddeld een pietsie positiever over de baten van migratie dan twintig jaar geleden. Tegelijkertijd bestaat er in heel Europa een omvangrijk reservoir van rechts-populistisch sentiment (grofweg: anti-migratie, anti-Europa, anti-woke). Wat maakt dat dit reservoir in het verleden nauwelijks werd aangesproken door politieke partijen? En rechts-populisten tegenwoordig steeds vaker winnen? ****** Voor de beste en meest privacyvriendelijke luisterervaring kun je terecht in de Correspondent-app. Ontdek 500+ shows en verhalen en ga in gesprek met je favoriete correspondenten. Download de app snel in de app-store! Geen lid? Maak ook onafhankelijke journalistiek mogelijk en krijg toegang tot de app: corr.es/wordlid. ****** Muziek: Black Gold 360 - Seven Layers of Oak Featuring Lucas Dols: Bas Daan Herweg: Piano Teus Nobel: Trompet Bob Roos: Drums open.spotify.com/track/0wmYKBMCPX…da20743b64f44f9a

Luisteraars! Het blijkt lastig te accepteren dat mensen vooral op een anti-immigratiepartij als de PVV stemmen, omdat ze tegen immigratie zijn. Neem ter illustratie een column van collega Arjen van Veelen van dit weekend, waarin de PVV-stem als een proteststem wordt neergezet. 'Ze zeiden dat ze zich verweesd voelden; we schrapten hun buslijnen,' schreef Van Veelen. 'Ze zeiden dat ze ontworteld raakten; we flexibiliseerden hun banen. Ze mompelden dat ze vereenzaamden; we verhoogden hun parkeertarieven, verkochten hun huisarts aan de hoogste bieder en verpatsten halve woonblokken aan Blackstone. Ze vroegen om waardige banen; we gaven ze na tien jaar flexibele dienst een doosje Merci.' Het is een these die eigenlijk iedere verkiezingsoverwinning van een rechts-populistische partij weer boven komt drijven: mensen stemmen op de PVV uit protest, niet uit overtuiging. Maar wat klopt daar eigenlijk van? Weinig, blijkt uit bergen aan politicologisch onderzoek. Een stem op een anti-migratiepartij wordt toch vooral verklaard doordat mensen tegen migratie zijn. Tegelijkertijd waren er altijd al mensen die tegen migratie waren, misschien nog wel meer in het verleden dan nu. Dus hoe kan het dat anti-migratiepartijen nu pas zo succesvol zijn geworden? Van Veelens column snijdt ook een reëel punt aan: hoogopgeleiden hebben het in dit land voor het zeggen. De opvattingen van laagopgeleiden worden veel minder vaak vertaald in beleid, dan die van hoogopgeleiden. Een interessant voorbeeld: er is een enorme meerderheid van de laagopgeleiden voor verlaging van de pensioenleeftijd (wel 90 procent voor mensen met enkel primair onderwijs), maar die discussie is door de politiek gesloten verklaard. Het leenstelsel – een maatregel waarvoor wél steun was onder laagopgeleiden en weerstand bij hoogopgeleiden – werd dankzij een succesvolle lobby van hoogopgeleiden wel weer afgeschaft. Kortom: in deze podcast weer een uur aan amateur-politicologie! Leesvoer bij deze aflevering • De column 'Wakker worden in een guur land' van Arjen van Veelen (https://corr.es/a1f584) • Een interview van de VPRO waarin Max van Weezel met voormalig CD'er Hans Janmaat spreekt. (https://corr.es/ef80cc) • De paper 'Why Some Anti-Immigrant Parties Fail and Others Succeed: A Two-Step Model of Aggregate Electoral Support' van Wouter Van Der Brug, Meindert Fennema en Jean Tillie. (https://corr.es/37d46a) • Een fragment waarin Paul Witteman aangeeft dat Hans Janmaat bij de VARA geen “fair kans” gekregen heeft en dat ze dat zo weer zouden doen. (https://corr.es/18182a) • 'Cordon sanitaire kan wel degelijk effectief zijn', een opiniestuk van Léonie de Jonge. (https://corr.es/37f9e3) • Een onderzoek van Wouter Schakel en Daphne van der Pas over onderwijsongelijkheid en beleid. (https://corr.es/bbec6b) Zoals altijd kun je je opmerkingen en suggesties met ons delen via rudienfreddieshow@decorrespondent.nl

Luisteraars! Bij De Rudi & Freddie Show geen top-vijflijstjes van favoriete boeken en gebeurtenissen. Nee, juist een zalig contra-seizoensmatig gesprek over de gevolgen van ondraaglijke hitte! Het is in economische analyses van klimaatverandering steevast de grootste kostenpost: de toename van het aantal hittedoden. Dankzij klimaatverandering zal het vaker zo heet worden in de zomer dat mensen voortijdig het leven laten. Ik (Jesse) las afgelopen zomer veel onderzoek van epidemiologen en economen over de gevolgen van niet-optimale temperaturen voor de mortaliteit (je ziet: ik zit al lekker in het jargon!). En de eerlijkheid gebiedt te zeggen: dat stelde eigenlijk behoorlijk gerust. Uit een groot onderzoek in het toonaangevende medische tijdschrift The Lancet blijkt bijvoorbeeld dat wereldwijd vooralsnog meer mensen dood gaan door kou (4,6 miljoen) dan door hitte (489.000). Dankzij de opwarming van de aarde in de afgelopen twintig jaar is het aantal aan hitte gerelateerde doden toegenomen, maar het aantal aan kou gerelateerde doden is sneller afgenomen. Netto zijn er dankzij de klimaatverandering tot nog toe minder doden gevallen door niet-optimale temperaturen. Maar dat betekent nog niet dat dit bij toekomstige opwarming nog steeds zo zal zijn. Epidemiologen komen met sombere prognoses, waarin bij stevige klimaatopwarming ongeveer evenveel aardbewoners zullen sterven door aan temperatuur gerelateerde sterfte als nu door luchtvervuiling. Maar wie onder de motorkap kijkt van dit epidemiologische onderzoek, ziet dat er uit wordt gegaan van extreem pessimistische (en volstrekt onrealistische) klimaatscenario's. En dat er bovendien helemaal geen rekening wordt gehouden met het aanpassingsvermogen van mensen! We zullen volgens deze onderzoeken rustig stil blijven zitten terwijl de hitte over ons heen raast. Maar alles wijst erop dat we dat helemaal niet doen, en niet gaan doen. Zo is in Houston (Verenigde Staten) een dag van meer dan 32 graden Celsius inmiddels 90 procent minder dodelijk dan in de jaren zestig. Leesvoer bij deze aflevering: • 'Global, regional, and national burden of mortality associated with non-optimal ambient temperatures from 2000 to 2019: a three-stage modelling study' van Qi Zhao et al. (https://corr.es/97042f) • Het nieuwste rapport van het IPCC: 'AR6 Synthesis Report: Climate Change 2023'. (https://corr.es/f77c15) • 'Projections of temperature-related excess mortality under climate change scenarios' van Antonio Gasparrini et al. (https://corr.es/59debb) • Een uitleg van de klimaatscenario's (SSP's) waar we aan refereren kun je hier vinden. (https://corr.es/2774df) • Valuing the Global Mortality Consequences of Climate Change Accounting for Adaptation Costs and Benefits' van o.a. Tamma Carleton. (https://corr.es/a5c8d1) Zoals altijd kun je je opmerkingen en suggesties met ons delen via rudienfreddieshow@decorrespondent.nl.

Luisteraars! We waren er een poos helemaal klaar mee, nadat de overheid in de jaren zeventig een stervend scheepswerf in Rotterdam overeind poogde te houden – miljarden guldens door het putje. Maar het is weer helemaal terug: industriepolitiek, ofwel een overheid die richting geeft aan wat voor bedrijvigheid ze in het land wil door winnaars te kiezen. Want naast fiasco's met zombiescheepsbouwers hebben we er ook enkele van onze succesvolste sectoren en bedrijven aan te danken. ASML kreeg in zijn prille jaren tientallen miljoenen aan overheidssteun, de tuinbouwsector ontving goedkoop gas, DSM staat voor De Nederlandse Staatsmijnen ('nuff said), en zo kunnen we nog wel even doorgaan. Dus: hoe ziet die nieuwe industriepolitiek eruit? We spreken met Rinke Zonneveld, de CEO van InvestNL, een staatsparticipatiemaatschappij die vier jaar geleden een zak met 1,7 miljard euro belastinggeld meekreeg, om te investeren in riskante bedrijven die het in de markt niet rooien. Wie kijkt naar de investeringen van InvestNL, ziet dat er in een wilde verscheidenheid van sectoren wordt geïnvesteerd: kweekvlees (gaaf!), fotonica (wat?), quantumtech (hoe?), scanning probe microscopy (tuurlijk!). Klinkt allemaal gaaf, maar als je in zoveel verschillende sectoren zit, kun je dan wel echt doorgronden of de techniek hout snijdt? En hoe ziet Zonneveld de verhouding tussen diversificatie (investeren in zoveel mogelijk verschillende technologieën omdat je nooit weet wat gaat lukken) en specialisatie (investeren in enkele technologieën zodat je er echt goed in wordt)? InvestNL is ook een warm pleitbezorger van een inheemse zonne-industrie: zelf cellen en panelen maken, misschien zelfs zelf silicium destilleren en wafers snijden, om onze afhankelijkheid van China te verminderen. De overheid zou een 'level playing field' moeten creëren (lees: Chinese panelen de tyfus belasten). Moeten we dat wel willen als Nederlandse fabrikanten zelfs in het beste geval nog de helft duurder zijn dan de Chinese concurrentie? Leesvoer bij deze uitzending • Groeibriljant: Faillissement dreigde voor ASML', een artikel uit het Eindhovens Dagblad.(https://corr.es/03a7a8) • Een gesprek tussen Rinke Zonneveld en Michael Jackson, dat je terug kunt lezen op Innovation Origins: 'De verwachtingen zijn hooggespannen, maar Europa’s deep tech ambities hebben nog wat drempels te nemen'. (https://corr.es/6dae21) • Het RSV-drama (1984), een documentaire over het ontstaan van de RSV-affaire (https://corr.es/be9d0c) • De paper 'The Spread of Improvement: Why Innovation Accelerated in Britain 1547-1851' (2017) van Anton Howes. (https://corr.es/ff3ecd) Zoals altijd kun je je opmerkingen en suggesties met ons delen via rudienfreddieshow@decorrespondent.nl.