Als je kijkt naar merken zijn er enkele expliciete verboden die belangrijk zijn voor zowel ondernemers, als de creatieve geesten. In dit artikel bespreek ik de ‘taboes’ in het merkenrecht en geef ik advies over welke tekens je moet vermijden bij het creëren van een (nieuw) merk.

Het merkenrecht beschermt een teken. Een ‘teken’ kan bestaan uit namen, logo’s, slogans, geluidsfragment en meer, zolang het een product of dienst kan onderscheiden. We spreken van een ‘teken’, omdat er nog geen sprake is van een ‘merk’ totdat het teken als merk is geregistreerd.

Een teken kan ook een samenstelling zijn van meerdere woorden. Woorden met afbeeldingen, klanken, of zelfs animaties. Veel combinaties zijn denkbaar, maar niet elk teken kunnen we als merk registreren.

Tekens die geen merk kunnen vormen

Tekens die bestaan uit woorden, afbeeldingen (logo’s) en zelfs klanken die te kort of te eenvoudig zijn, kunnen geen merk vormen. Dit geldt ook voor te lange of te ingewikkelde tekens. Ook versieringen kunnen niet als merk geregistreerd worden. Maar wat betekent dit nu precies?

Een blauwe stip, of alleen de letter ‘A’ is te eenvoudig. Die tekens zullen niet als merk geregistreerd kunnen worden. Daartegenover staat dat als een logo te ingewikkeld is, het niet als merk kan dienen. Denk bijvoorbeeld aan De Nachtwacht.

Een langere zin (het is uiteraard subjectief wat lang is) wordt ook niet als merk geregistreerd. Een merk moet namelijk kunnen dienen als een herkenningsteken, dat herleidt naar een bepaalde onderneming. Als dit niet mogelijk is, zal het teken als merk worden afgewezen.

Ook smaken en geuren kunnen we niet registreren als merk.

Tekens die onderscheidend vermogen missen en/of beschrijvend zijn

Een teken moet onderscheidend zijn voor de waren en/of diensten waarvoor het wordt geregistreerd. Het mag dus niet beschrijvend zijn. Een schoolvoorbeeld hiervan is ‘Apple’. Het wordt niet geregistreerd voor fruit, maar is een prima teken voor software en mobiele telefoons.

Ook zuivere beelden kunnen beschrijvend zijn. Denk hierbij aan een silhouet van een appel voor fruit of een silhouet van een speen voor spenen. Dus ook een silhouet van een appel voor fruit wordt als beschrijvend bestempeld. Het wordt dan ook geweigerd als merk.

Gebruikelijk geworden tekens

Er zijn tekens die na loop van tijd een soortnaam worden. Denk aan ‘trampoline’. Ook namen voor een nieuwe productsoort zoals een kokendwaterkraan hebben per definitie geen onderscheidend vermogen.

Gebruikelijke termen zoals ‘euro’ en ‘netto’, of aanprijzende termen zoals ‘mega’ en ‘ultra’, komen an sich ook niet in aanmerking voor een merkregistratie. Alleen in combinatie met een niet-beschrijvend element erbij, of als logo. Als voorbeeld: ‘MegaActualGreen’, voor bouwmaterialen van metaal.

Goede zeden en openbare orde

Tekens die van belang zijn voor de openbare orde komen ook niet in aanmerking voor een merkregistratie. Dit is een objectieve toets. Het heeft geen betrekking op slechte smaak of de bescherming van de gevoelens van het individu.

Het moet gaan om een teken die het relevante publiek ziet als een teken dat rechtstreeks indruist tegen de fundamentele morele waarden en normen van de samenleving. Denk hierbij aan het teken ‘bin Laden’ of ‘Paki’, wat een racistische uitlating is in het Engels.

Misleidende merken

Nog één van de taboes in het merkenrecht: misleidende tekens. Ook die registreren we niet als merk. Er is sprake van een misleidend teken als het een onjuiste indruk wekt over de herkomst of eigenschap van een product of dienst.

Er moet wel sprake zijn van een daadwerkelijke misleiding. Een teken dat kán misleiden is niet voldoende. Denk hierbij aan ‘Lactofree’ voor lactoseproducten of ‘vegaburger’ voor vleesproducten.

Hiertegenover staat wel dat je overdreven en brede omschrijvingen kunt gebruiken. Denk aan ‘Zuidpool’ voor diepvriesproducten.

Wapens, vlaggen, staatsemblemen

Wapens, vlaggen en staatemblemen kunnen ook niet als merk geregistreerd worden. Ook niet als we hier (figuratieve) elementen aan toevoegen. Dit betekent niet dat je de kleuren uit een vlag niet kunt of mag gebruiken.

Als er voldoende afstand wordt gehouden van een vlag, kan het teken als merk geregistreerd worden. Zie dit voorbeeld van een Frans merk:

Geografische aanduidingen

Geografische aanduidingen beschermen producten uniek voor bepaalde regio’s. Ook ondersteunen ze lokale economieën en informeren ze consumenten over authenticiteit.

Er zijn 2 typen:

• Beschermde Oorsprongsbenamingen (BOB): BOB eist dat alle productiestadia binnen een specifiek gebied plaatsvinden en verzekert dat producten unieke lokale kwaliteiten hebben.
• Beschermde Geografische Aanduidingen (BGA): BGA eist dat minstens één productiefase in het aangeduide gebied moet zijn.

Het biedt flexibiliteit maar behoudt een sterke locatieverbondenheid. Dit is relevant voor merkaanvragen voor eten- en drinkenwaren.

Bijzondere merken

Ook voor het aanvragen van bijzondere merken zijn er taboes in het merkenrecht waar je rekening mee moet houden.

Aard van de waar

Als je een bepaalde vorm als merk wil registeren, mag de aard van het waar de vorm niet bepalen. Een bananendoos in de vorm van een banaan kan niet als merk worden geregistreerd.

Technische functie

Als een vorm een technische functie heeft wordt het uitgesloten als merk. Deze uitzondering voorkomt dat technische oplossingen of functies, die noodzakelijk zijn voor het gebruik van een product, als merk worden geregistreerd.

Een voorbeeld hiervan is het Lego blokje. Het blokje is technisch bepaald in die zin dat andere blokken op elkaar moeten passen. Gelet hierop komt het blokje zelf (zonder het Lego-logo) niet in aanmerking voor een merkregistratie.

Wezenlijke waarde aan de waar

Vormen die een aanzienlijke waarde aan het product geven, worden uitgesloten om als merk te worden geregistreerd. Deze uitzondering zorgt ervoor dat exclusieve rechten niet kunnen worden verleend aan vormen die het esthetische of intrinsieke waarde aspect van een product aanzienlijk verhogen.

Immers dient een merk voor de herkenbaarheid en ter onderscheiding van de waren met die van een ander.

Denk hierbij aan een speaker die een hele bijzondere vorm heeft. Het publiek zal de speaker kopen, omdat de vorm een ‘wezenlijke waarde’ geeft aan de speaker en de vorm niet als een merk zal worden gezien.

Navigeren door het merkenrecht

Navigeren door het merkenrecht vereist kennis van onder andere specifieke uitsluitingen. Het bewustzijn van deze ‘taboes’ in het merkenrecht is essentieel voor het succesvol registeren van een merk.

Daarnaast scheelt het om niet vanaf 0 een nieuw merk te moeten creëren, als je vooraf al weet dat het niet als merk kan dienen. Hopelijk heb ik je daar met dit artikel bij kunnen helpen.