In 2023 vond de grote doorbraak van AI (artificiële intelligentie) plaats. Volgens Colin Jacobs, medisch onderzoeker bij het Radboudumc (Nijmegen), kan hiermee de werklast bij bijvoorbeeld kankerdetectie halveren. AI neemt immers complexe taken van mensen over. Dit lukt omdat het mogelijk is om computers te laten leren van de informatie die zij krijgen aangeboden.

Wanneer wij maar zo nauwkeurig mogelijk omschrijven waarover een tekst moet gaan, vist AI de noodzakelijke ingrediënten uit een reservoir met teksten. Hieruit leert AI ook de grammaticale structuur. Het resultaat is vaak verbluffend: een goed leesbare tekst, precies zoals wij deze gewenst hadden. Alle lof voor degenen die dit voor elkaar hebben gekregen.

Toen de informatietechnologie in de huisartspraktijk en ziekenhuizen haar intrede deed, was er direct al sprake van een bijna blind vertrouwen in de mogelijkheden hiervan. De mogelijke nadelen hiervan werden weggewuifd. Hetzelfde zou zich nu kunnen herhalen bij AI. Met een klein experiment kan ik laten zien op welke wijze AI ons op het verkeerde been kan zetten.

Het lijkt voor een computer een eenvoudig klusje om koppoters op het scherm te toveren

Tussen het tweede en vierde jaar tekenen kinderen koppoters. Voor het eerst ontstaat op papier een mensfiguur. Ouders herkennen deze en reageren enthousiast. Koppoters kunnen worden beschouwd als de meest simpele afbeeldingen van mensen. Je zou dus verwachten dat het voor een computer een eenvoudig klusje is om een koppoter op het scherm tevoorschijn te toveren.

Met de Bing Image Creator ga ik aan de slag. Wat maakt AI van ‘een kind tekent een koppoter’? Er verschijnen vier plaatjes van kinderen die een inktvis tekenen.  Het zijn duidelijk geen echte kinderen. Maar vanwaar die inktvis? De wetenschappelijke – uit het Grieks afkomstige – naam van inktvissen is Cephalopoda en letterlijk vertaald zijn dit koppotigen.

Koppoters worden ook kopvoeters genoemd. Zou een ‘kop met twee voeten’ daadwerkelijk een kopvoeter opleveren? Wederom verrast AI ons. In plaats van een kindertekening van een kopvoeter verschijnt op het scherm een witte mok (kop!) met hieraan twee schattige voetjes. Alle kleuren zijn zoals wij die kennen maar beide voeten zijn grappig genoeg veelkleurig.

Ook al zijn de resultaten van de twee opdrachten anders dan gehoopt, toch zijn deze wel verklaarbaar. Maar wat gebeurt wanneer ‘mens met hoofd en benen’ wordt ingevoerd?  De Bing Image Creator levert nu vier foto’s van een keurig geklede heer in een kopstand. De ironie wil dat in Vlaanderen een koppoter of kopvoeter soms ook wel een koploper wordt genoemd!

Het meest opmerkelijke resultaat komt tevoorschijn wanneer AI aan de gang mag gaan met een ‘hoofd met twee voeten’. Het lijkt dan of de geest van Salvador Dali (1904-1989) in de software voortleeft. Het levert een intrigerend plaatje op maar de link met koppoters en kopvoeters is ver te zoeken. Ik vrees dat het de Bing Image Creator voorlopig niet zal lukken om er één te maken!