De afgelopen tijd zijn nogal wat mensen in mijn kennissenkring ziek geworden. Ernstig, potentieel levensbedreigend ziek. Reden: onze leeftijd. De meeste vormen van kanker pieken rond het zestigste levensjaar, en ook chronische aandoeningen hebben tegen die tijd lang genoeg kunnen inwerken op het gestel om de lijder echt last te bezorgen.

Een kort lijstje:

Eigenaar van een groot bedrijf kreeg prostaatkanker. Hij is via mij verwezen naar en geopereerd in een kliniek waar het optreden van incontinentie en impotentie na de ingreep zeer laag is. (Ik weet welke klinieken dat zijn).

Echtgenote van een collega bleek borstkanker te hebben met een slechte prognose. Hij heeft haar mee naar België genomen om daar een behandeling te krijgen die in Nederland niet beschikbaar is.

De in de Quote 500 staande broer van een andere collega is na veel bemiddeling van zijn medisch geschoolde familie naar de US vertrokken voor een behandeling die ze via My Tomorrows hadden opgeduikeld.

Wat hebben deze mensen gemeen? Ze hebben allemaal kanker, ze zijn rijk of tenminste welgesteld, en ze hebben zelf of via hun familie privé toegang tot medisch specialisten.

En ik denk dat dat uitmaakt in hoe zij behandeld worden.

---

“Voor mensen met geld en connecties zijn meer behandelingen beschikbaar dan voor mensen zonder”

Ons zorgstelsel is gebaseerd op solidariteit. Iedereen in Nederland moet zich bij wet verzekeren tegen ziektekosten, en voor alle Nederlanders is de inhoud van het basispakket gelijk. De zorgverzekeraars mogen niemand weigeren die zich bij hen wil verzekeren. Wil je als burger iets extra’s, dan zijn er aanvullende pakketten, maar die worden in de loop der tijd schraler en steeds minder populair.

De zorgverzekeraars voeren de wet uit, en zij vergoeden 100 procent van de kosten bij gecontracteerde zorgverleners, een lager percentage bij niet-gecontracteerde zorgverleners, en bij behandelingen in het buitenland vergoeden zij alleen wat in Nederland in het pakket zit, tegen het gemiddelde Nederlandse tarief. Daarmee kun je als verzekerde in de problemen komen, want in het buitenland is de zorg vaak duurder, en moet je dus bijbetalen. (Gratis advies: neem een reisverzekering die medische kosten dekt.)

Er zijn behandelingen die niet of nog niet in het basispakket zitten, en dus ook niet vergoed mogen worden door de Nederlandse zorgverzekeraars. Af en toe lees je in de krant dat een behandeling niet in het basispakket komt en is er een beetje ophef over. Maar de meeste van die behandelingen zijn in het buitenland wel beschikbaar. In de Verenigde Staten, in België of in onwaarschijnlijke landen als Polen en Roemenië. En in de Europese Unie is er vrij verkeer van personen, goederen en diensten.

Dus als je weet dat behandeling X in Leuven of in Gent gewoon standaard is, kun je daarheen.

En dit leidt tot een akelige tweedeling. Want ten eerste moet je weten dat die behandeling bestaat. Daar kom je alleen achter als je in het vak zit, of een persoonlijke toegang hebt tot een medisch specialist. Ten tweede moet je erheen kunnen, en ten derde moet je het kunnen betalen. Want je mag die behandeling wel ondergaan, maar de Nederlandse verzekeraar vergoedt hem niet. Dat wordt dus contant afrekenen.

Voor de hierboven genoemde broer van een collega is dat geen enkel probleem, maar voor de meeste Nederlanders zijn de bedragen die in de gezondheidszorg omgaan niet op te brengen. Als voorbeeld: een kijkonderzoek in de maag (gastroscopie) kost bijna € 700,- (prijslijst EMC, passanten tarieven 2023). Verder is dan niets gebeurd: geen bloedprikken, geen consult bij de specialist, geen ander onderzoek. Voor de gewone Nederlander – hardwerkend of niet – met een modaal inkomen, is dat onbetaalbaar. Daarvoor is er dus een zorgverzekering.

Voor mensen met geld en connecties zijn meer behandelingen beschikbaar dan voor mensen zonder. Die behandelingen zijn niet altijd beter. Soms wel. En dan maakt het verschil in zorgaanbod tussen de diverse landen van de EU dat de goed van relaties en slappe was voorziene CEO blijft leven, terwijl een treinconducteur met dezelfde ziekte doodgaat. Dat is tweedeling. Dat zijn Amerikaanse toestanden. Zo is ons zorgstelsel niet bedoeld.

All animals are equal. But some are more equal than others.