Vanaf volgend jaar sluit softwareleverancier Afas elke vrijdag de deuren van hun hoofdkantoor, terwijl de medewerkers wel hun volledige salaris behouden. Hoe kan dit? Afas schrijft dit toe aan een enorme productiviteitsstijging in de afgelopen 25 jaar, waarbij de jaarlijkse opbrengst per medewerker steeg van 60.000 euro naar een indrukwekkende 450.000 euro in 2023. Graag deel ik mijn visie op dit opmerkelijke nieuws en wat het betekent voor de toekomst van werk.

In 2018 voorspelde ik, op basis van onderzoek, al dat we binnen 10 tot 20 jaar minder zouden gaan werken en meer vrije tijd zouden krijgen. Destijds leek dit een luchtkasteel, maar nu lijkt het kantelpunt nabij. De afgelopen 30 jaar zijn we juist méér gaan werken, van gemiddeld 43,6 naar 48,6 uur per week, terwijl we minder zijn gaan slapen, van 8 naar 6,5 uur per nacht. Is dit dan eindelijk de omslag waar we op hebben gewacht?

Het nieuws van de vierdaagse werkweek heeft al direct geleid tot een stortvloed aan reacties: Afas ontving sinds de aankondiging al 1000 sollicitaties en counting. Opvallend is de keuze voor de vrijdag als vrije dag, terwijl deze dag al vaak als ‘onproductief’ wordt beschouwd. Zou het niet beter zijn om bijvoorbeeld de woensdag als vrije dag te nemen? Zo ontstaat een nieuw werkpatroon: twee dagen werken, een dag vrij, gevolgd door weer twee werkdagen. De woensdag is dan een dag om tot rust te komen en mogelijk ziekteverzuim door stres te verlagen? Of juist 2 uur minder per dag werken zodat er betere spitsmijding mogelijk is en bijvoorbeeld zorgtaken in de ochtend door deze medewerkers opgevangen kunnen worden?

Een belangrijk vraagstuk is hoe Afas hun medewerkers gaat ondersteunen bij het benutten van deze extra vrije dag. Het is maatschappelijk gezien echt niet voldoende om simpelweg een vrije dag aan te bieden en af te wachten wat er gebeurt. Dit vraagt om begeleiding en duidelijke verwachtingen van beide kanten. Ik vermoed dat het voor Afas vooral draait om aantrekkelijk werkgeverschap, gezien het grote aantal sollicitaties na de aankondiging. Van der Veldt geeft in zijn aankondiging aan dat het gaat over werk-privébalans en over aantrekkelijk werkgeverschap. Zou deze kans niet juist aangegrepen moeten worden voor een maatschappelijke verbetering en een nieuwe sociale norm? Of is het slechts een PR-praatje die goed is voor medewerkers van Afas?

Het zou zonde zijn als mensen hun extra vrije tijd puur voor zichzelf gebruiken, zonder bij te dragen aan de maatschappij. Dit plaatst niet alleen extra druk op de overige werkdagen, maar helpt ons als collectief ook niet vooruit. Zorg er dus voor dat medewerkers worden gestimuleerd om iets goeds te doen met hun vrije tijd, en faciliteer dit als werkgever.

Kortom, dit kán de toekomst van werk zijn, mits we onze tijd goed besteden. Een oplossing voor de grote maatschappelijke problemen op onderwerpen als zorg, onderwijs, gezondheid (beweging) en eenzaamheid. Met betere processen en de hulp van AI kunnen we meer bereiken in minder tijd. Laten we daar als maatschappij van profiteren door onze tijd zowel persoonlijk als maatschappelijk te benutten. Dát klinkt als fantastische toekomstmuziek! Wordt het geen tijd dat er op grotere schaal kaders gesteld gaan worden aan onze werktijden en toegevoegde waarde aan de maatschappij?