Gemeenten kunnen sinds dit jaar de helft van de betaalbare koop- en huurwoningen toewijzen aan eigen inwoners. De lokale politiek ziet de voordelen daarvan maar ook risico’s en bezwaren, zoals de haalbaarheid van nieuwbouwprojecten.

Een aanpassing van de Huisvestingswet maakt het sinds 1 januari mogelijk dat een gemeente de helft van de betaalbare huur- en koopwoningen toewijst aan eigen inwoners. Op die manier krijgen vooral inwoners met een urgent beroep en/of lokale gebondenheid, zoals docenten en zorgmedewerkers, een betere kans op de woningmarkt.

De gemeenteraad van Helmond ziet wel iets in het plan om inwoners voorrang te geven, schrijft het ED. Vooral de lokale partij Helder Helmond is voorstander, zo bleek tijdens een gemeenteraadsvergadering op 9 januari. De coalitiepartijen in de gemeente vinden echter dat de toewijzing regionaal geregeld moet zijn. Het heeft geen zin om hekjes rond een gemeente te zetten, gaf GroenLinks aan, want dat gaat belemmerend werken. Helder Helmond blijft hier echter op inzetten, zegt raadslid Willem Boetzkes. “We zijn op de eerste plaats de gemeenteraad van Helmond, niet van de regio.”

‘Doelgroep nieuwbouw kleiner’

Ook in Coevorden is de lokale politiek overwegend positief over toewijzing aan eigen inwoners. Het CDA diende een motie in voor een onderzoek naar de mogelijkheden, dat een meerderheid van de partijen aannam. Wethouder Steven Stegen (BBC2014) benoemde ook een risico: het kan nieuwbouwprojecten onhaalbaar maken. “Want als je de lokale binding als voorwaarde meeneemt bij het toewijzen van huizen, wordt de doelgroep voor een bepaald project kleiner.”

Verkoper moet vrijheid hebben

De gemeente Purmerend besloot al in november vooruit te lopen op de aanpassing in de Huisvestingswet. In een raadsvergadering is een motie aangenomen om de helft van de betaalbare huur- en koopwoningen tot €350.000 toe te wijzen. Bij sociale huur is de invoering gemakkelijker te regelen dan bij koopwoningen, daarmee wacht de gemeente nog af. Ook hier waren niet alle lokale politici enthousiast. De tweekoppige fractie van D66 stemde tegen de motie, omdat dit de vrijheid van woningverkopers inperkt.

Alleen nieuwbouw bij toewijzing

Landelijk kwam de beslissing om gemeenten meer ruimte te geven om woningen toe te wijzen moeizaam tot stand. Afgelopen zomer deed woonminister Hugo de Jonge een voorstel om woningen te kunnen toewijzen, waaronder ook bestaande woningen zouden vallen. Omdat veel partijen moeite hadden met het feit dat huiseigenaren hierdoor verplicht hun woning aan een partij zouden moeten verkopen, werd het voorstel aangepast naar alleen nieuwbouw.

Met de aanpassing van de Huisvestingswet kunnen gemeenten bij nieuwbouwprojecten voorrang geven bij meerdere gegadigden. Gemeenten die dit willen en hiervoor in aanmerking komen, kunnen nieuwbouwwoningen tot €355.000 in de huisvestingsverordening aanwijzen als vergunningplichtig. De gemeente kan ook de volgorde van urgentie bepalen van de woningzoekenden. Gemeenten bepalen zelf of zij gebruik willen maken van de nieuwe mogelijkheden die de wet vanaf volgend jaar biedt.