Na de oorlog werkte Jack Courant vier decennia als huisarts in Amsterdam. Op 10 maart werd hij 100 jaar.

Zijn carrière als arts heeft de joodse Jack Courant mede te danken aan zijn onderduikervaringen. Achttien is hij als hij in 1942 een oproep krijgt voor een werkkamp in Polen. Zijn moeder dringt erop aan dat hij gaat. “Ik laat me niet als een mak schaap afmaken”, zegt hij tegen haar. Dus pakt hij zijn koffer, trekt hij de ster van zijn jas en vertrekt hij.

Na omzwervingen langs verschillende onderduikadressen belandt Jack in het laatste jaar van de oorlog in Veendam bij veearts Monster en zijn vrouw Annie. De vrouw des huizes blijkt met psychische klachten te worstelen. Ze vertelt Jack dat ze veel baat heeft gehad bij goede gesprekken met een psychiater. Dat werk ga ik ook doen, denkt Jack. “Ik heb altijd mensen willen helpen.”

Voor de oorlog heeft hij de handelsschool afgerond. Daarmee kan hij geen geneeskunde studeren. Dus regelen Annie en haar man met gevaar voor eigen leven een clandestiene leraar, die hem op zijn onderduikadres bijschoolt. De onderwijzer weet zijn kennis zodanig op te vijzelen, dat Jack direct na de oorlog zijn staatsexamen hbs B haalt en naar de universiteit in Amsterdam kan.

De contacten met zijn duizenden patiënten geven zin aan zijn door de oorlog getekende leven

Jack vertelt zijn verhaal op de bank van zijn vakantiehuisje in Ruinen. Gemiddeld eens per maand brengen hij en zijn vriendin Elly, een gepensioneerd MDL-arts met wie hij sinds negen jaar een relatie heeft, daar een week door. De rest van de tijd wonen ze in Amsterdam Nieuw-West, nog altijd in dezelfde wijk waar Jack in de jaren 50 zijn carrière als huisarts begint. “Ik kon het me financieel niet veroorloven om me tot psychiater te specialiseren”, zegt hij, terwijl hij de krant aan de kant legt die hij kort voor het gesprek zat te lezen. “Dus vestigde ik me als huisarts. Daar was in die tijd geen specialisatie voor nodig.”

Samen met zijn toenmalige vrouw, eveneens huisarts, trekt hij in een splinternieuw huis met praktijk. Hoewel zijn echtgenote geen volwaardige partner is, helpt ze wel mee. “Het was fijn om met haar te kunnen sparren, want veel ervaring had ik natuurlijk niet. Ik werkte ook goed samen met de andere vier huisartsen in de toenmalige nieuwbouwwijk. Zij waren in hetzelfde jaar als ik afgestudeerd en tegelijk met mij een eigen praktijk begonnen. Onderling verdeelden we de avonden en weekenden, want officiële diensten hadden we nog niet.”

Aandacht en vertrouwen

Vanaf dag één heeft Jack een bovenmatige interesse in psychosomatiek, al gaat hij het belang daarvan pas echt goed begrijpen als zich een patiënt met onbegrepen klachten bij hem meldt. “Ik besloot hem ’s avonds in de prak­tijk uit te nodigen. ‘Vertel maar’, zei ik. Zo ontdekte ik dat hij als chauffeur voor een vip werkte. Hij dreigde ontslagen te worden, omdat hij de weg niet meer op durfde. De verantwoordelijkheid voelde te groot, zijn lichaam blokkeerde.”

Jacks oplossing blijkt even creatief als doeltreffend. Een week lang laat hij zich door de patiënt rondrijden. Onderwijl kletsen ze. Met die aanpak weet hij de mentale blokkade van de man te doorbreken. “De ervaring leerde me dat aandacht en vertrouwen van een dokter het allerbelangrijkst zijn, en dat ik achter de klacht moest kijken. Daarna ben ik minder snel recepten gaan uitschrijven en heb ik meer tijd gemaakt voor consulten.”

Een week lang laat hij zich door de patiënt rondrijden. Onderwijl kletsen ze.

Veertig jaar lang doet hij precies wat hij zich op zijn achttiende had voorgenomen: mensen bijstaan. De contacten met zijn duizenden patiënten geven zin aan zijn door de oorlog getekende leven. “Mijn vader en jongere broer zijn door de Duitsers afgeslacht.” Des te mooier vindt hij het, dat hij zijn passie voor lichaam én geest aan zijn kinderen heeft kunnen doorgeven. “Mijn dochter is psychotherapeut, mijn zoon huisarts. Hij heeft mijn praktijk 35 jaar geleden van me overgenomen. Volgend jaar gaat hij zelf met pensioen.”