Wie wil verduurzamen, moet rekening houden met het onderdeel soortenbescherming in de Omgevingswet (voorheen vastgelegd in de Wet natuurbescherming) en daartoe de juiste maatregelen treffen. Die maatregelen worden doorgaans opgesteld door ecologische adviesbureaus en goedgekeurd door bevoegd gezag. Maar gebrek aan capaciteit, tegenstrijdige belangen en onduidelijkheid over het functioneren van de maatregelen kunnen opdrachtgevers en bouwers behoorlijk wat hoofdbrekens geven. Bouwwereld spreekt ecoloog Annette Karels van Waardenburg Ecology, die onder andere aan de hand van een casus in de gemeente Amersfoort uitlegt wat de aandachtspunten zijn.

1. Wees je bewust van de zorgplicht

In de Omgevingswet staan regels voor de bescherming van dieren en planten in Nederland. De artikelen die over soortenbescherming gaan, zijn algemeen van toepassing, maar hebben specifieke gevolgen voor de bouw en dan met name voor de verduurzaming van de bestaande woningvoorraad. Anette Karels van Waardenburg Ecology legt uit: “De Omgevingswet schrijft voor dat je een zorgplicht hebt voor de flora en fauna in de omgeving waar je activiteiten verricht. Sommige soorten zijn beschermd je mag ze bijvoorbeeld niet zomaar doden of hun verblijfplaatsen weghalen. Concreet voor de bebouwde omgeving gaat het om gebouwbewonende diersoorten, bestaande uit vogels als de huismus, gierzwaluw, spreeuw en soms de koolmees, maar ook vleermuizen. Van sommige vogels zijn de verblijfplaatsen – de nesten – het hele jaar beschermd. Voor andere soorten zoals de spreeuw of koolmees geldt dat je alleen tijdens het broedseizoen niets mag doen.”

Dat niet iedereen even goed bekend is met de zorgplicht voor beschermde dier- en plantensoorten, bleek uit een recentelijke uitspraak van de Raad van State in een zaak van het college van gedeputeerde staten van Utrecht tegen een isolatiebedrijf. Het bedrijf zou de zorgplicht hebben overtreden ‘door niet de noodzakelijke maatregelen te treffen om nadelige gevolgen voor vleermuizen te voorkomen’. Gevolg van de uitspraak: voordat spouwmuren geïsoleerd mogen worden, is ecologisch onderzoek noodzakelijk – iets wat isolatiebedrijven tot voor die uitspraak niet tot nauwelijks uitvoerden.